Bronşiyal Astım (Astım Bronşiyale)
Astım hava yollarının tutulduğu kronik bir hastalıktır. Astımda hava yollarının iç duvarında cerahatsiz iltihabi bir süreç vardır. Bu durum hava yollarını çok hassas hale getirir. Alerjenler, viral enfeksiyonlar veya bazı ilaçlar, solunum sisteminde aşırı cevaba yol açarlar. Bu aşırı cevap oluştuğunda hava yolları daralır ve içinden geçen hava miktarı azalır. Böylece akciğer dokusuna ulaşan hava miktarı azalmış olur. Bu durumun belirtileri; kulak ile işitilen ıslık sesine benzer solunum sesi, öksürük, göğüste sıkışma, zorlu solunumdur. Bu belirtiler genellikle gece ya da sabaha karşı daha kötü hale gelir.
Bronşiyal Astım Belirtiler ve Bulgular
- Öksürük atakları gece veya egzersiz sonrası daha kötü hale gelir ve bu tek belirti olabilir.
- Göğüste sıkışma hissi.
- Islık sesi.
- Ciddi durumlarda soluk alıp vermede kısalma.
Bronşiyal Astımda Genellikle Ne Yapılır?
Bronşiyal Astım (Astım Bronşiyale)
Astım atağının ciddiyeti belirlenir.
• Önceden ciddi atak geçiren kişilerde yeni ciddi atak geçirme riski yüksektir. Hasta sorgulanmalı, önceki ataklarda tedaviye yanıtın nasıl olduğu öğrenilmelidir.
• Ciddi atakta hasta hemen tedavi edilir.
• Geçmişte veya son 6 ay içinde birkaç kez, astım nedeniyle hastanede tedavi görmüştür.
• Genel astım tedavisine bu kişilerin cevabı yoktur.
• Hastanın konuşması değerlendirilir.
- Tam cümleler kuruyorsa, hafif astımı düşündürür.
- Kısa cümleler kuruyorsa, tedaviye hızlı cevap veren tabloda olabilir. Ancak tedaviden 4 saat sonra hala aynı şekilde kısa cümleler kuruyorsa ciddi astım atağı düşünülmelidir.
- Tek kelime söyleyebiliyorsa ciddi astım atağıdır.
- Hayatı tehdit eden astımda:
o Başlangıçta nefes alamama, öksürük ve ıslık sesi olmasına rağmen tedaviye yanıt vermez ve uyku hali veya şuur bulanıklığı başlar. Önemle dikkat edilmesi gereken durum: uykuya meyilli hasta daha az soluk alır ve daha az sıkıntılı gözükür. Islık sesi daha az duyulur ya da tamamen kaybolur.
o Eğer ciddi astım krizi veya hayatı tehdit edici astım düşünülüyorsa acilen sevki sağlanmalıdır.
• Eğer hastanın dilinde ve dudaklarında mavimsi renk görülürse hayati tehlike söz konusudur.
Özel Olarak Ne Yapılır?
• Astım tedavisi için uzun dönemli kullanması gereken ilaçları düzenli olarak aldığından emin olunmalı.
• Hastanın susuz kalması önlenmeli suyu bol alması teşvik edilmelidir.
- Hafif astım krizinde:
o SALBUTAMOL: İlk 1 saat içinde 20 dk ara ile 2-4 puf uygulanır. Yanıta göre salbutamol doz ve sıklığı ayarlanır. Hafif ataklarda 3-4 saat ara ile 2-4 puf, orta şiddette krizde 1-2 saat ara ile 2-4 puf olarak sürdürülür. Spacer denen bir ara odacık ile bu ilacın (ölçülü doz inhaleri) verilmesi tercih edilmelidir.
• Salbutamol tedavisinin 4-6 saat sonrasında iyileşme belirtisi olmadıysa ciddi astım krizi olarak düşünülmeli ve aşağıdaki yöntemler izlenmelidir.
o İnhaler (sprey) steroid tedavi kullanmıyorsa tedaviye oral veya enjeksiyon şeklinde 0.5 – 1 mg/ kg /gün dozunda (ortalama günlük doz 40mg) prenizolon eklenmelidir. Doktora danışılıp süresi ve dozu azaltılarak prednizolona devam edilmelidir.
o İnhaler steroid kullanıyorsa dozu 2-4 kat arttırılır.
• Hayatı tehdit eden astım krizinde hekime danışılarak 1 ⁄ 1000’lik adrenalin 0.5 ml sc (deri altına) uygulanır. Ancak ciddi ve ağır astım krizindeki hastanın acilen en yakın sağlık merkezine ulaştırılması gereklidir.
• Astım krizindeki hastaya hiçbir şekilde sakinleştirici ilaç verilmez.