Akciğer Kanseri, pulmoner kökenli heterojen bir grup kanserdir. Akciğer kanserinde temel amaç insanlar risk faktörlerinden (belirli mesleki maruziyetler yanında ilk olarak ve en önemlisi sigara kullanımı) haberdar edilmesi ve bunların azaltılması yolunda metotlar ve olanaklarla ilgili bilgilendirilmesidir.
Akciğer kanserinde risk altındaki gruplar belirlenmesi ve erken tanı çok önemlidir. Orta yaş ve üzeri (45 yaş üstü) sigara kullanıcılarında
- Alışılmış öksürüğün değişmiş karakteristikleri
- Hemoptizi
- Tekrarlayan pnömoni
- Kilo kaybı ve genel durumda bozukluk akciğer kanseri habercisi olabilir.
Akciğer Kanserinin Etiyolojisi
- Sigara kullanımı
- Akciğer kanseri vakalarının yaklaşık yüzde 85- 90 oranında sebebi sigara kullanımıdır.
- Ayrıca pasif sigara içimi akciğer kanseri için bir risk faktörüdür.
- Bununla beraber hastaların yüzde 10- 15’nin hiç sigara içmediği akılda bulundurulmalıdır. Sigara içmeyenlerde akciğer kanserinin patojenezi farklıdır.
- Asbest
- Akciğer kanserinin yaklaşık yüzde 10’una asbest sebep olur.
- Asbeste maruz kalmış bir sigara kullanıcısı, asbeste maruz kalmamış sigara kullanmayan birine göre nerdeyse 100 kat daha fazla akciğer kanseri riski taşır.
- Diğer
- Örneğin arsenik, krom ve nikel (mesleki maruziyet)
- Radyasyon (radon)
- Genetik yatkınlık
Akciğer Kanseri Çeşitleri
- Küçük hücreli dışı karsinoma: Tüm kanser vakalarında payı yaklaşık yüzde 75’tir. Bununyüzde 30- 40’ını skuamöz hücreli karsinoma,yüzde 40- 50’sini adenokarsinom, yüzde 52’ini büyük hücreli anaplastik karsinoma oluşturur.
- Küçük hücreli karsinoma: Tüm kanser vakalarında payı yaklaşık yüzde 20’dir.
Akciğer Kanseri Belirtileri ve Görülme Sıklıkları
- Başlıca belirtiler ve görülme sıklıkları
- Öksürük ya da değişmiş öksürük yüzde 60
- Hemoptizi yüzde 27
- Ağrı (torasik ya da ekstratorasik) yüzde 34
- Dispne (nefes darlığı) yüzde 46
- İştah kaybı, kilo kaybı yüzde 56
- Bulgular
- Bir göğüs röntgeninde akciğerde hilus ve/veya mediastinumda büyümüş lenf bezleri olan ya da olmayan bir opasit gözlenir.
- Boyun, klaviküler fossa- ve/veya aksillada büyümüş lenf bezlerine rastlanır.
- Metastaz (beyin, kemikler, akciğerleri karaciğer, adrenaller) görülebilir.
Akciğer Kanserini Önleme
- Genç kişiler sigara içmeye başlamamalıdır.
- Sigara kullanıcıları sigarayı bırakmalıdır.
- Pasif sigara içme konusunda insanları dikkatli olmalıdır.
- Asbest ve diğer bilinen mesleki karsinojenlere maruz kalmaya karşı korunma önemlidir.
Akciğer Kanseri Tedavisi
Tedavi seçimi, karsinoma hücresinin tipine (küçük hücreli dışı vs. küçük hücreli) ve hastalığın klinik boyutuna (TNM evresi) bakılarak yapılır. Hastanın genel durumu (WHO 0-4 – Dünya sağlık örgütünün kanser evreleri), ek hastalıklar ve uygunluk da ayrıca tedavi seçimini etkiler.
Dağılmamış küçük hücreli dışı akciğer kanseri için başlıca tedavi ameliyattır. Pulmoner lobun ya da bütün bir akciğerin rezeksiyonu yapılır. Hastaların yüzde 25’inde radikal ameliyat mümkündür. Radikal ameliyat geçiren hastaların bazıları ameliyat sonrası sitotoksik kemoterapiden faydalanır.
Lokorejyonal durumlarda (yüzde 25), hastaya tüm tedavi şekillerini birleştiren kombine modalite tedavisi uygulanır: ameliyat, kemoterapi ve radyasyon terapisi. Örneğin kemoterapi ameliyattan önce ya da radyoterapi ile eş zamanlı olarak verilebilir.
Dissemine hastalıkta (yüzde 50), başlangıç tedavisi iki sitotoksik ajanların bir kombinasyonu olan kemoterapidir. Hastalık daha sonra tekrar ilerlemeye başlarsa, iyi durumdaki hastalara ikinci basamak kemoterapi verilebilir. Dissemine hastalığı olan bazı hastalar moleküler hedefe yönelimli yeni ilaçlardan (epidermal büyüme faktörleri gibi) faydalanabilir. Bu ilaçlarla elde edilen hayati faydanın ve tepkimenin en iyi destekleyicisi sigarayı bırakmadır. Bununla beraber disemine akciğer kanserinin bilinen iyileştirici bir tedavisi yoktur.
Küçük hücreli akciğer kanseri için başlıca tedavi sitotoksik kemoterapidir. Sadece ender olarak ameliyatla kombine etmek mümkündür. Toraksın bir yarısı ile sınırlı bir hastalığın başlıca tedavisi kemoradyoterapidir. Yani sitotoksik kemoterapi ve radyasyon tedavisi eş zamanlı olarak uygulanır ya da kemoterapi ve radyasyon tedavisi peş peşe uygulanabilir.
Dissemine hastalığı olan hastalara kemoterapi verilir. Radyasyon terapisi sadece palyatif amaçlı olarak (kemiklerde metastaz) kullanılır.
Akciğer Kanserinin Seyri
- Küçük hücreli dışı akciğer kanseri
- Bütün hastalar için beş yıl hayatta kalma oranı yüzde 10- 13’tür.
- Sadece radikal ameliyatla tedavi görenlerin beş yıl hayatta kalma oranı yüzde 55- 65’tir.
- Küçük hücreli akciğer kanseri
- İki yıl hayatta kalma oranı yüzde 20 ve beş yıl hayatta kalma oranı yüzde 5’ten azdır.