Alzheimer; Beyin hücrelerindeki zamana bağlı olarak hücre ölümlerinin olması; hafıza kaybı, bunama (demans), ve farklı bilişsel fonksiyonlarda azalmaya neden olur. Bunun sonucunda Alzheimer hastalığı meydana gelir. Alzheimer nörolojik bir rahatsızlıktır. En yaygın görülen bir demans rahatsızlıktır.
Alzheimer Nedir?
Alzheimer; beyin hücrelerinin ölümüne yol açan, en yaygın olarak görülen bir demans hastalıktır. Davranış, düşünce ve hafıza ile ilgili olan bazı fonksiyonların azalmasına neden olur. Hastalığın belirtileri yaş ile birlikte yavaş yavaş meydana gelir. Gittikçe ilerler fakat hastalığın ilerleyen evrelere gelmesi uzun yıllar sürer. Alzheimer’ de görülen ilk belirtiler genellikle yakın zamanda yaşanan olayların hatırlanamaması gibi görülür. Bu bireyler de zamanla günlük işlerinin tek başlarına yapamama durumu gözlenir. İlerleyen evrelerdeki bir hasta karşılıklı olarak bir kişiyle iletişim kurma becerisini kaybeder. Çevrelerinde gelişen olaylara anlam veremezler ve kendilerine yöneltilen sorulara da cevap bulamazlar. Hastalık genel olarak 65′ li yaşlarda görülür. Fakat genç yaştaki vaka örnekleri de mevcuttur. Bu nedenle sadece yaşlılık süreci hastalığı olarak nitelendirilmesi doğru değildir.
Alzheimer Belirtileri Nelerdir?
Kliniklere başvuran hastalar genellikle bilişsel ve davranışsal olarak performans düşüklüğü şikayetiyle başvururlar. Hastalığın başlangıç dönemindeki belirtileri daha hafiftir. Fakat ilerleyen dönemlerde belirtilerin şiddeti de ilerler. İlk zamanlardaki belirtiler genelde ufak hafıza sorunları olarak görülür. Son günlerdeki konuşmalar, yaşanan olaylar hatırlanmayabilir. Hastalığın ilerlemesiyle başka yaygın belirtiler gün yüzüne çıkar. Bunlar şu şekildedir:
- Bulunan ortama adapte olamama
- Zihin bulanıklığı
- Sanrılar ve halüsinasyonlar yaşama
- Öz saygı ve motivasyonda düşüklük yaşama
- Konuşma ve dil ile ilgili başka bozukluklar
- Kişinin hatırlamadığı olayları yok sayması
- Depresyon ve kaygı durumu
- Saldırganlık
- Kişinin iyi bildiği yerlerde bile kaybolması
- Günlük işlerin yardımsız yapılmaması
Bu belirtilerin görülme süresi çok önemlidir. Bu belirtiler hastalık ilk teşhis edildiğinde çok sık karşılaşılır. Zamanla şiddetlenir. Hasta aile bireylerini tanımamaya başlar. Yakın geçmişini tamamen unutur. Hastalar genellikle zamanla bir bakıcıya muhtaç duruma gelebilirler. Öyle ki artık kendilerini de tanımazlar.
Alzheimer Neden Olur?
Alzheimer hastalığının bilimsel olarak nedeni henüz bilinmemektedir. Uzun yıllar boyunca araştırılmasına rağmen kesin olarak neden bilinmemektedir. Ancak hastalığın gelişiminde rol oynayacak bazı nedenler bulunmuştur. Şu şekildedir:
- İleri yaş
- Obezite
- Kötü kontrol edilen Tip 2 diyabet
- Sigara kullanımı
- Uyku düzeninde bozukluk
- Dengesiz, yetersiz ve sağlıksız beslenme
- Sürekli olarak sigara dumanına maruz kalma
- Bazı kafa travmaları
- Down sendromlu olmak
- Yetersiz fiziksel aktivite
Alzheimer hastalığındaki cinsiyet oranlarına bakıldığında kadınlarda görülme ihtimali erkeklerde görülme ihtimalinden çok hafif düzeyde olarak daha fazladır. Bu durumun kadınların ortalama yaşam sürelerinin daha fazla olmalarıyla da ilgisi olabileceği düşünülebilir. Alzheimer hastaları üzerinde yapılan bir beyin dokusu araştırması sonucu, ölen beyin hücrelerini çevresinde beta amiloid olduğu görülmüş. Bu beta amiloidler de Alzheimer hastalığı üzerinde birer risk faktörü özelliğine sahiptir.
Alzheimer Teşhisi Nasıl Konur?
Alzheimer hastalığının teşhis edilmesinde yardımcı olacak bir test yoktur. Bu nednele hastalık teşhisinde pek çok tanı testleri uygulanır. Hekim tarafından hastanın detaylı olarak öyküsü alınır. Daha sonra hastalarda nörolojik işlev, denge, davranış, hafıza, duygu ve refleks gibi fonksiyonları ölçen taramalar yapılır. Yapılan bu taramaların yanı sıra kan testleri, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, manyetik görüntüleme gibi destekleyici testler de uygulanır.
Alzheimer hastalığı, ayrıca genetik kökenli bazı hastalıklarla benzerlik gösterir. Bu nedenle bu hastalıkların araştırılması için de gen taramaları uygulanır. Yapılan tüm testler sonucunda Alzheimer hastalığına yönelik belirtilerin ya da şüphelerin görülme durumunda Alzheimer testi olarak bilinen bilişsel fonksiyonları değerlendiren testler uygulanır. Sonuç olarak hastalığın teşhisi konuluyor.
Alzheimer Tedavisi Nasıldır?
Alzheimer hastalığının işareti olabilecek olan yukarıdaki belirtiler gözlendiği zaman hiç vakit kaybetmeden bir hekime başvurulması gerekir. Yapılacak olan değerlendirme sonucunda Alzheimer teşhisi alan hasta yaşına, hastalığın ilerleme seviyesine göre bir tedavi sürecine başlatılır. Bu süreçte buna eşlik eden başka hastalıklar da göz önüne alınır. Alzheimer’ in bilinen kesin bir iyileştirici tedavisi yoktur. Fakat doğru uygulanacak olan bir tedavi süreci ile hastalık büyük ölçüde kontrol altına alınır. İlerleyiş yavaşlatılır. Hastaların ev hayatlarında da bazı düzenlemeler yapılmalı. Hasta yalnız yaşıyorsa hatırlamayı sağlayacak önlemler alınmalıdır. Mesela evin belirli bölgelerine bazı notlar asılabilir. Ya da bazı işaretler koyulabilir. Bu süreçte yapılacak bazı terapiler sayesinde hafıza güçlendirilir, dil ve problem çözme becerileri korunur. Semptomları azaltacak ve yaşam kalitesindeki düşüşü engelleyecek etmenleri ortadan kaldırmak için ilaç tedavisi de uygulanır. Bunlar, direkt olarak hastalığı önleyici değildir. Sadece semptomları azaltmaya yöneliktir.
Ailesinde Alzheimer öyküsü olan kişiler risk taşıdıkları için gözetim altında olmalıdırlar. Risk faktörlerini ortadan kaldırmak için bazı önlemler alınır. Bu önlemler; sigara kullanmamak, sağlıklı beslenmek, hareketli bir yaşam sürmek gibi önlemlerdir. Bunun yanında bu kişilerin Alzheimer hakkında yetkin bilgiye sahip olmaları ve farkındalıklarının arttırılması gereklidir. Kendinde veya yakınında bir belirti gören birey, bir sağlık kurumuna başvurup hastalığı araştırılmalı, gerekli testleri yaptırmalı ve tanı konması durumunda gereken tedavileri başlatmalıdır.