Hayvan Davranışlarının Psikolojik Temelleri

Hayvan Davranışlarının Psikolojik Temelleri; Hayvanlarda görülen bazı davranışlar vardır. Bunlar, iki grup şeklindedir. Bu gruplardan ilki; biyolojik alt yapılıdır ve genlerin kontrolünde içgüdüsel olarak gerçekleşir. Diğer grup ise; sonradan öğrenilen davranış türlerini içerir. Bu davranış gruplarının incelenmesi sonucunda hayvanlardaki çeşitli psikolojik temelli davranış bozuklukları incelenir. 

Hayvanlarda Doğuştan Var Olan Davranışlar

Doğuştan gelen bu davranışlar gen aktarımı sonucu gelen ve temeli içgüdülere dayanan davranışlar olarak bilinir. Bu davranışlar türe özgü davranışlardır. Atadan yavru döllere DNA aracılığı ile aktarılır. Bu davranışlar türe özgü olması nedeniyle canlının adaptasyonunu sağlar ve hayatta kalma şansını arttırır. Örneğin; kuşlardaki yuva yapma, örümceklerdeki ağ örme ve arılardaki dans ederek yer belli etme özellikleri doğuştan gelen genetik faktörlü davranışlardır. Bu davranışlara aynı zamanda içgüdüsel davranışlar da denebilir. 

Hayvanlarda Sonradan Kazanılan Davranışlar

İnsanlarda olduğu gibi hayvanlarda da sonradan kazanılan davranışlar öğrenme ile gerçekleşir. Bu, araştırmalar sonucunda ispatlanan bir bulgudur. Bu öğrenme eylemi; taklit etme, alışkanlık yapma, deneme-yanılma yollarıyla gerçekleşir. Mesela güvercinler doğaları gereği insanlardan kaçar, ürker. Ancak bazı park veya bahçelerde ya da insan kalabalığı olan farklı yerlerde olan güvercinler ortama alıştığı için ürkmezler ve kaçmazlar. Bu olay alışkanlık yoluyla öğrenmeye bir örnektir. 

Hayvanlarda Davranış Bozukluklarının Nedenleri

Hayvanlarda görülen farklı davranış bozukluklarının birçok nedeni vardır. Bunlardan en önemlileri şu şekildedir:

• Yaşam alanı: Hayvan davranışlarının işleyişi kalıtım ve çevre faktörleri ile şekillenir. Bu bağlamda incelendiğinde genellikle evcil olan hayvanlarda psikolojik rahatsızlıklar daha çok görülür. Evde beslenmesi kolay olan kuş, kedi, köpek gibi hayvanların geniş olan doğal ortamlarında özgürce hareket ediyor olması her zaman mümkün olmuyor. Evcil hayvanların yanı sıra doğal ortamlarından alınarak hayvanat bahçelerine konan bazı hayvanlar da bazı psikolojik davranışsal bozukluklar görülebilir. Yaşam alanlarında kısıtlama yaşayan bazı hayvanlarda görülen bir psikolojik rahatsızlık da belli bir geometrik şekil halinde periyodik ve düzenli hareketler yapmalarıdır. Bununla beraber içe kapanıklık ve aşırı hareketlilik de görülecek bazı değişikliklerden biridir.
• İrade dışındaki sebepler: Hormonal dengesizlikler, kısırlaştırılmalar, genetik olan sinir sistemi hastalıkları ve kontrol dışı kas hareketleri gibi nedenler de daha şiddetli ve etkili zararlara yol açabilir. Böyle durumlar bir uzman yardımı gerektirmektedir. Hayvanlarda, insanlarda sık sık görülen obsesif kompulsif durumlara da rastlanabilir. Bu durum ciddi sorunlara yol açabilir.
• Ayrılık korkusu ve sıkıntı: Uzun süre yalnız kalan hayvanlar yoğun bir yalnızlık ve terk edilmişlik duygusu yaşayabilirler. Bu durum genellikle çalışan bireylerin hayvanlarında görülür. Bu stres sonucu hayvanın vücudundaki belli bir noktayı sürekli yaladığı görülür. Bu durum sürekli devam ederse yaladığı bölgedeki kıllar dökülebilir ve ciddi enfeksiyonlara neden olabilir.

Hayvanlardaki Psikolojik Rahatsızlıkların Tedavisi

Yukarıda bahsedilen sorunlar ilerledikçe hayvanda ağır fizyolojik ve travmatik olaylara yol açar. Bu süreçteki en önemli konu hayvandaki anormal davranışın nedeninin belirlenmesidir. Hayvandaki rahatsızlık dikkatlice incelenip nedenleri, düzeyi ve nasıl bir tedavi gerektirdiği bulunmalıdır. 

İnsanlardaki davranışsal sorunlar bilişsel davranışçı terapi ile oldukça başarılı ve etkin bir şekilde çözülürken hayvanlarda bu durum mümkün olmadığı için hayvan tedavilerinde farklı çözüm yollarına başvurulur. Bu süreçte karar verilen tedavi ve iyileştirme süreci sabırlı ve özverili bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Hastalığın seyrine göre gerekirse ilaç tedavisi uygulanır. Ayrıca sosyalleşmesi sağlanır. Biyoakustik müzik dinletilerek sakinleştirilmeye çalışılır. Ayrıca yürüyüş de yaptırılabilir. Tüm bu yöntemler sayesinde hayvanın sosyalleşmesi ve anormal olan davranışında iyileşme ve düzelme olması beklenir.