Çevresel Hava Kirliliğinin Sağlık Üzerindeki Etkileri
Kötü kokulu sülfür bileşikleri dışında, sağlığı olumsuz etkileyen çevresel hava kirleticilerinin en tehlikeli bileşikleri, solunabilir partiküller ve nitrojen dioksittir.
Emisyon kaynakları
- Trafik, şehir ve kasabalarda en önemli emisyon kaynağıdır (azot dioksit, solunabilir partiküller, hidrokarbonlar, karbon monoksitler).
- Enerji ürünleri (azot dioksit, kükürt dioksit, solunabilir partiküller)
- Endüstri (kükürt dioksit, azot dioksit, solunabilir partiküller, hidrokarbonlar, kötü kokulu kükürt bileşikleri, ağır metaller)
Çevresel Hava Kirliliğinin Sağlık Üzerindeki Etkileri
Hava Kirleticileri
- Solunabilir partiküller günümüzde en tehlikeli hava kirleticileri olarak kabul edilmektedir ve nüfus düzeyinde ortalama yaşam süresini kısalttığı bilinmektedir. Bu partiküllerin kısa süreli olumsuz etkileri öksürük, solunum yolu enfeksiyonları, astım ve KOAH (COPD) semptomları ve kişilerin kalp sorunları ile kardiyovasküler rahatsızlıklardır.
- Azot dioksit, sülfür dioksit ve ozon (havada nitrojen dioksit ve hidrokarbonların reaksiyonunda oluşan) solunum yolunu tahriş eder.
- Akut etkileri öksürük, astım atakları ve solunum yolları enfeksiyonlarıdır.
- Diğer etkiler ise kronik bronşit ve astım belirtilerinin şiddetli bir şekilde görülmesidir.
- Karbon monoksitin artan konsantrasyonları kalp ve damar sorunlarına yol açar.
- Trafik ve enerji üretiminden kaynaklanan örneğin poliaromatik hidrokarbonlar gibi genetoksit bileşikler akciğer kanseri riskini arttırır. Hava kirliliğinin şehirlerde yıllık olarak her 100 000 kişide bir 2- 3 vakaya neden olduğu tahmin edilmektedir.
- Kötü kokulu sülfür bileşikleri, örneğin merkaptanlar ve hidrojen sülfürler ani ve yüksek konsantrasyonlarda meydana geldiğinde nefes darlığı gibi akut sağlık sorunlarına yol açarlar. Bunun uzun süreli etkileri gözlerde meydana gelen kaşıntı ve göz bozukluğu, solunum yolu rahatsızlıkları, baş ağrısı, yorgunluk, depresyon ve bulantıdır.
- Kurşun emisyonları kuşun içeren yakıtla çalışan araçların kullanımının yasaklandığı ülkelerde artık önemli bir sağlık sorunu değildir. Bebek ve küçük çocukların merkezi sinir sisteminde toksisite için en düşük eşik konsantrasyonu 10 nanogram /100 ml olduğu tahmin edilmektedir. Kuzey ülkelerindeki çocuklar arasındaki kurşun kan konsantrasyonu 2- 5 nanogram /100 ml altındadır. Metal kullanan döküm ve sanayi tesisleri çevresinde sebzelerde (marul, maydanoz, dereotu) görülen kurşun konsantrasyonları toz emisyonlarından dolayı yükselebilmektedir.
- Metal sanayi emisyonlarından kaynaklanan kadmiyum ve partiküllerin uzun mesafede nakliyesi inek ve geyiklerin karaciğerlerinde birikir. Bundan dolayı bunların yiyecek olarak aşırı miktarlarda kullanımı tavsiye edilmemektedir.
Çevre Sağlığından Sağlığı Korumaya Yönelik Uygulamalar
- Kükürt dioksit, azot dioksit, karbon monoksit ve partiküllerin konsantrasyonları için ulusal kurallar vardır. Bunlar büyük şehirlerde sürekli olarak ölçülmektedir.
- Sağlığın korunmasına dayanan kısa ya da uzun süreli etkileri sınırlandırılan maddeler; nitrojen dioksit (200 nanogram /metreküp; 1 saatte), solunabilir partiküller (50 nanogram /metreküp, 1 günde), kükürt dioksit ve çevrede havadaki kurşun olarak belirtilmiştir.