Basınç Yarası Nedir Belirtileri Tedavisi
Basınç yaraları (dekübütüs ülser) genellikle, immobilite (hareketsizlik) sonucu, cilt ve subkütan dokuda uzun süre basınç veya sürtünmeden oluşmuş açık bir yaradır.
Basınç Yarası Belirtileri
- Kapiller akım lokal bir basınç nedeniyle bozulması
- Dokuda iskemi ve hipoksi oluşumu
- Basınç ortadan kalktığında kanın dokuyu tekrar beslemeye başlaması ve etkilenen vücut bölgesinde kızarıklık oluşumu
Basınç Yarası Etyolojisi
- Basıncın devam etmesi kan akımını engeller, lenfatik dolaşım bozulur,
- Dokunun oksijenlenmesi ve beslenmesi bozulur, artık ürünler birikir
- Doku asidozu meydana gelir
- Kapiller geçirgenlik artar
- Ödem ve sonuçta hücre ölümü meydana gelir
- Basınç altında kalan doku 1-2 saat içinde değişikliğe uğrar.
Hastaya Ait Risk Faktörleri
- Harekette azalma ya da tam hareketsizlik
- Duyusal algılamada yetersizlik
- Yaş
- Beslenme durumu
- Tıbbi tanı
- Kas iskelet değişiklikleri
- Yumuşak doku değişiklikleri
- İnkontinans
- Majör cerrahi girişimler
- İlaçlar
- İnfeksiyon
Çevreye Ait Risk Faktörleri
- Basınçta artma
- Hareketsiz hastanın yetersiz gözlenmesi
- Hareket kısıtlılığı
- Sürtünmenin artması
- Pürüzlü yüzeyler
- Yeterli beslenmenin sağlanmaması
- Nemlilik
Basınç yaralarının oluşması;
- Mekanik,
- Kimyasal,
- Fiziksel tahriş olmak üzere üç şekilde sınıflanır
Basınç Yaralarının Önlenmesi
- Basınç yaralarının önlenmesi etyolojik faktöre bağlıdır.
- Önlemede ilk adım hastadaki risk faktörlerinin tanımlanmasıdır. Risk faktörlerini belirlemeye yarayan pek çok tanımlayıcı skala geliştirilmiştir.
Basınç Yaralarının Dereceleri
I. Derece: Doku bütünlüğü bozulmanın olmadığı, eritem ve doku hasarının olduğu, nemli yüzeysel, düzensiz, deride açılmanın olmadığı durumdur.
II. Derece: Yara dermis altında, subkütan yağ dokusu içinde ilerleyen az miktarda da olsa açılmanın olduğu bir yaradır.
III. Derece: Yara kas tabakasına ilerlemiştir. Doku nekrozu vardır. Yarada derin bir krater vardır.
IV. Derece: Kas ve kemik dokusuna kadar ilerleyen bir yara vardır. Enfeksiyon olabilir
Basınç Yaralarının Önlenmesinde Kullanılan Araçlar
- Üçer dakikalık aralıklarla şişip inerek basınç noktalarındaki kan dolaşımını sağlayan havalı yataklar,
- Battaniye ve yatak örtülerinin hastanın üzerine basınç yapmasını önleyen kafesler,
- Vücut sıcaklığının düzenlenmesi, nemi emmesi ve basıncı önleyerek kan dolaşımını sağlaması amacıyla hasta ile çarşaf arasına koyun postu sermek,
- Ayak destek tahtası kullanmak,
- Hastanın pozisyonunu değiştirmeye yarayan yataklar kullanmak.
Basınç Yaralarının Tedavisi
- Beslenme
- Mekanik Yöntemler
- Fiziksel Yöntemler
- Kimyasal Yöntemler
- Cerrahi Yöntemler
- VAC tedavisi (vakum yardımcılı yara kapatma)
- Larva Tedavisi
- Hiperbarik oksijen tedavisi
Basınç Yarasının Bakımı
- İdeal pansuman yapılmalıdır
- Pansuman yarayı enfeksiyondan koruyabilmeli,
- Pansuman yara için nemli bir ortam sağlamalı
- Pansuman ısıyı izole edebilmelidir,
- Pansuman yaradan çıkarılırken travmaya neden olmamalıdır
- Pansuman drenaj ve yaradaki döküntüleri toplayabilmelidir,
- Pansuman partikül içermemeli ve toksik etkisi olmamalı
- Yara Temizliği düzenli olarak yapılmalıdır
- Enfekte olmayan yara temizliği serum fizyolojik ile yapılır,
- Her gün yara temizliği yapılır ve pansuman değiştirilir,
- Yara irigasyonu yapılır, antiseptik ve antibiyotik solüsyonlar yara iyileşmesinde etkili olan hücreler üzerinde sitotoksik etki yaparlar,
- Yara irigasyon hızı fazla basınçla olmamalıdır, enfekte olan yara temizliğinde yara irigasyon hızı daha fazla basınçla olmalıdır
Yara Temizliği ve Pansumanda Kullanılan Solüsyonlar
- Asetik Asid: Pseudomonaslara karşı etkili ve fibroblastlar üzerine toksik etkili
- Hidrojen peroksit: Fibroblastlar üzerine toksik etkili, basınçlı irigasyon için kullanılmamalıdır, subkütan amfizem yapabilir
- Povidon-iodin solüsyonları: fibroblaslar üzerine toksik etkili, enfekte yaralarda her zaman etkili değildir,uzun süreli kullanımlarda iodun toksik etkisi vardır
- Sodyum hipoklorid solusyonu: fibroblastlar üzerine toksik etkilidir,