Disfaji Nedir Sebepleri Tedavisi
Disfaji, yutma esnasında duyulan güçlük ya da ağızdan mideye kadar herhangi bir yerde lokmanın geçişinin ya da takıldığının hissedilmesi olarak tanımlanabilir. Disfaji, hasta tarafından takılma, asılıp kalma ve durma tarzında ifade edilebilir. Bu şikayet daima organik bir hastalığın veya motor fonksiyon bozukluğunun varlığını gösterir. Önemle üstünde durulmalı ve sebebi araştırılmalıdır. Hiçbir zaman psikojen veya emosyonel sebeplere bağlanmamalıdır.
Disfajinin Mekanizması
Disfajinin oluşmasında iki mekanizma rol oynar:
- Özofagusta gıdaları nakleden peristaltik dalgaların (besinleri mideye inmesi için yemek borusu tarafından yapılan hafif dalgalanma hareketi) ve kontraksiyonların (kasılmaların) yetersizliği söz konusu olabilir. Bu durum, hem primer hem de sekonder özofagus motilite bozukluklarında görülür.
- Özofagusun mekanik obstrüksiyonuna bağlı olarak disfaji gelişebilir. Burada peristaltik dalgalar normaldir.
Genelde disfaji, orofarenks ya da özofagusta ait nedenlere bağlı meydana gelir. Buna göre disfaji şu şekilde sınıflandırılabilir.
Orofarengeal Disfaji (Transvers Disfaji, Preözofagel Disfaji)
Disfaji Nedir Sebepleri Tedavisi
Hasta ağız ya da farenksteki lokmayı özofagusa geçiremez. Hasta yutma eylemini başlatamaz. Yutulan sıvı ve katı gıdaların trakeobronşial aspirasyonu sonucu yemek sırasında tekrarlayan öksürük nöbetleri gelişir ve içilen su burundan gelebilir. Bu tip disfajide ağrı yoktur. Sadece çeşitli asitli içeceklerin tüketilerek burundan geri gelmesi sonucu yanma hissi oluşabilir. Hastanın boğazında gıdalar takılabilir. Hasta bunları eli ile çıkarmak zorunda kalabilir. Şiddetli vakalarda tükürük sıvısını daha yutamaz. Salyası ağızdan dışarıya akabilir. Bu tip olgularda Laringeus sinirinin rekurrens tutulması ve vokal disfonksiyonu sonucu boğuk ses oluşabilir. Hastalar yemek yemekten kaçınırlar ve bunun sonucunda kilo kaybederler.
Orofarengeal Disfaji Nedenleri
Nöromusküler
- Serebrovasküler hastalıklar
- Parkinson hastalığı
- Tümörler
- Multiple skleroz
- Amyotrofik lateral skleroz
- Periferik nöropatiler (poliomiyelit vb.)
Mekanik obstrüksiyon
- Retrofarengeal apseler
- Servikal osteofitler
- Guatr
İskelet kası hastalıkları
- Polimyozitis
- Musküler distrofiler
- Mysatenia gravis
- Metabolik miyopatiler
Diğer nedenler
- Depresyon
- Azalmış tükürük salgısı
Özofageal Disfaji
Bu tip disfajide, hasta gıdaları yutarancak bunların sternumun arkasında takıldığını ya da özellikle başlangıç dönemlerinde lokmanın belirli bir yerden geçtiğini hissettiğini söyler ve takıldığı yeri parmağı ile gösterir.
Özofageal Disfaji Nedenleri
Mekanik obstrüksiyon
- Bening striktürler
- Vebler ve halkalar ( schatski halkası vb)
- Neoplazmlar
- Divertiküller
- Vasküler anormallikler
Motilite bozuklukları
- Akalazya
- Skleroderma
- Spastik motilite bozuklukları
- Chagas hastalığı
Diğer nedenler
- Alkolizm
- Diabetes mellitüs
- Gastroözofageal reflü hastalığı ve diğer özofajitler
- Retrofarengeal apseler
Disfaji Tedavisi
Disfajide neden yönelik tedavi uygulanır. Bu nedenin tespit edilmesi aşamasında bir takım tetkikler yapılır. Bunlar:
- Tam kan sayımı
- Sedimentasyon
- Gaitada gizli kan
- Baryumlu çift kontrast özofagus grafisi
- Özofagoskopi ve gerekirse endoskopik biyopsi
- Eksfoliyatif sitoloji (malignite düşünülürse)
- Manometrik inceleme
- Reflüks testleri (peptik özofajit düşünüldüğünde)
Bu tetkiler sırasıyla yapıldıktan sonra, herhangi bir hastalığa ya da organik bir bozukluğa bağlı bulgu bulunur ise, bu hastalığın tedavisine yönelik girişimler yapılır. Hastalığın ortadan kaldırılması ile disfajide ortadan kalkar.