Doğum Kontrol Yöntemleri; Uygulanma Yolları ve Yan Etkileri
Doğum kontrol yöntemleri sağlıklı bir aile planlaması yapmada başlıca rol oynayan yöntemlerdir. Ebeveynlerin istedikleri zaman çocuk sahibi olmalarını, istemediklerinde bu durumdan korunabilmelerini sağlar. Doğum kontrol yöntemlerinde kişinin kullanımına en uygun olanı seçilmelidir.
Prezervatif(Kondom)
En sık kullanılan doğum kontrol yöntemlerinin başında gelmektedir. Çoğunlukla kauçuk bir malzemeden ve ön kısmında bir meni haznesinde oluşur. Meninin kadının haznesine boşalmasını engeller. Eski mısırda bile bu yöntemin domuz derisiyle yapılarak kullanıldığı kanıtlanmıştır. Koruyuculuk oranı %97 civarındadır.
Doğum Kontrol Hapları
Bayanların en çok tercih ettiği doğum kontrol yöntemlerinden biridir. Ortalama 28 günlük periyotlar halinde gelişen yumurtlama işleminde, yumurtanın döllenemez duruma gelmesini sağlar. Adet dönemiyle beraber başlanır. İnsanlar arasında yapılan yaygın hata ilişki sonrasında bu hapın kullanımıdır. Bu hap düzenli kullanım sonrasında etki eder. Kıllanmada artış, kilo alımı gibi yan etkileri mevcuttur.
İğneler
İğneler kadında, kas içerisine enjekte edilerek, içerisinde bulunan hormon vasıtasıyla yumurtlamayı ve döllenmeyi engeller. Adetin başladığı ilk gün uygulanması tercih edilir. Kullanımı bırakıldıktan sonra hamile kalınmak istenilse bile, bu süreç 9 aya kadar geçikme gösterebilir.
Deri Altı Kapsülleri
Kadında deri altına yerleştirilen kapsüllerdir. Yvaş hormon salınımı yaparlar. Türüne göre 3-5 yıllık koruma sağlarlar. Gebelik süphesi olmadığı sürece uygulanabilir. Çıkarıldığında, bir sonraki yumurtlama döneminde hamile kalınabilir.
Rahim İçi Araç(Spiral)
Kadında rahimin içerisine yerleştirilen ve genellikle bakır yada plastik yapıda bir araçtır. Plastik tipleri birkaç yıla kadar koruma sağlar. Bakır tiplerinin ise 10 yıla kadar koruma sağlayanları bulunmaktadır. Birleşme esnasında, erkek tarafından kadının haznesine boşaltılan meninin içerisindeki spermleri öldürücü etkisi bulunmaktadır. Bu şekilde döllenmeyi engeller. İlgili uzman tarafından yerleştirilmeli ve çıkarılmalıdır. Çıkarıldığında yeniden gebe kalınabilir.
Doğum Kontrol Yöntemleri
Diyafram
Kadında rahim ağzına yerleştirilen genelde kaucuk bir araçtır. Koruyuculuk oranı diğer yöntemlere göre düşüktür. Meninin hazneye boşalması esnasında bu kaucuk yapı içerisine boşalması sağlar. Koruyuculuk %70 civarındadır.
Sperm Yok Ediciler (Spermisitler)
Spermisitler vaginanın içerisine yerleştirilerek kullanılan jel, fitil ve köpüren tabletlerdir. Doğru kullanıldığında etkisi oldukça fazla olmakla beraber, yanlış kullanımda vajina içerisinde rahatsız edici yaraların oluşmasına sebep olur. Spermisitler ilişkiden 15-20 dakika öncesinde vajinanın içerisine yerleştirilmelidir.
Tüplerin Bağlanması (Tüp Ligasyonu)
Çocuk istemeyen kadınlarda, yumurtalık kanallarının cerrahi operasyonla bağlanması şeklinde kullanılan doğum kontrol yöntemidir. Bu işlem basit bir işlem olup hastanede yatış gerektirmez. Tüpler bağlandığında spermler yumurta ile karşılaşmayacağından, döllenme oluşmaz. Geri dönüşsüzdür. Bu işlem bir defa uygulandığında yeniden tüplerin açılması gibi bir durum söz konusu değildir. Bu nedenle kendisinin ve eşinin yazılı onayı alınarak uygulanır. Artık çocuk sahibi olmak istemeyenlerin tercih ettiği bir yöntemdir.
Kanalların Bağlanması (Vazektomi)
Erkek sperm kanallarının bağlanarak spermin yumurta ile birleşmesini engellemek suretiyle kullanılan doğum kontrol yöntemidir. Ciltte herhangi bir kesik olmadan yapılabilir. Küçük cerrahi bir operasyondur. İşlem sonrası 1-2 saatlik kontrol sonunda taburcu olunur. Spermler boşalma esnasında sıvının içerisine geçemediğinden, vajina içerisine boşalan sıvıda sperm bulunmaz. Bu sayede yumurtanın döllenmesi engellenmiş olur. Koruyuculuk hemen başlanmaz. İlk 3 ay başka bir doğum kontrol yönteminin kullanılması gereklidir. Bu yöntem geri dönüşsüzdür. Kanallar tekrar açılamaz. Çocuk sahibi olmak istenilmediğine kesin olarak karar verilen bireyler tarafından yaptırılmalıdır.
Kadınlardan tüplerin bağlanması (Tüp Ligasyonu) ve erkeklerde kanalların bağlanması (Vazektomi) ülkemizde kısırlaştırma olarak algılanmaktadır. Bu durum bireylerde rahatsız edici psikolojik etki yarattığından uygulayan sayısı oldukça azdır. Ancak bu yöntemlerin aile planlamasında önemli bir yere sahip olduğu ve cinsel hayatınızda arzu, şehvet gibi duyguları etkilemeyeceği unutulmamalıdır.
Geri Çekme Yöntemi
İnsanlar arasında sıkça kullanılan bu yöntem, vajina içerisindeki erkek cinsel organının boşalma öncesinde geri çekilmesine dayalı bir doğum kontrol yöntemidir. Bu yöntemin koruyuculuğu fazla değildir. Bu yöntemi uygulayıp geri çeken ebeveynlerde de hamilelik vakaları görülmüştür. Çünkü zevk suyu diye tabir edilen ve boşalmadan daha önce gelen sıvının içerisinde de bir miktar sperm bulunmaktadır. Ayrıca kadın ile erkek arasında herhangi bir koruyucu bariyer bulunmadığından, farkında olmadan kaza diye tabir edilen gebelik durumlarının ortaya çıkması oldukça yaygındır.
Emzirme Yöntemi
Doğumdan sonra annenin bebeğini emzirmesiyle ortaya çıkan hormonal denge sonucunda korunma sağlayan bir doğum kontrol yöntemidir. Doğumdan sonra ilk 6 ay kullanılabilir. Koruyuculuk sağlayabilmesi için günlük 60 dakika süreyle bebeğin emzirilmesi gereklidir.
Acil Korunma Yöntemi
Vücuda ilişki sonrası ilk 72 saat içerisinde hormon verilmesine dayalı bir yöntemdir. İlişki sonrası normal bir boşalma gerçekleşmiş ve hamile kalınmak istenmiyorsa bu yöntem kullanılabilir. Ertesi gün hapı olarak insanlar arasında bilinen formları eczanelerde satılmaktadır.
Doğum Kontrol Yöntemleri konusundaki sorularınızı aşağıdaki yorum kısmından sitemiz yazarlarına ileterek, yanıtlanmasını isteyebilirsiniz.
