Temel Yaşam Desteği (Suni Solunum ve Kalp Masajı)
Temel Yaşam Desteği, hastaya yapılan ilk yardım sonrasında ekipman kullanarak ya da kullanmayarak yapılan profesyonel girişimdir. Temel yaşam desteğinin 3 ana safhası bulunmaktadır. 2014 yılına kadar ABC olarak adlandırılan bu safhalar, 2014 yılında Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization) kısa adıyla WHO tarafından CAB olarak değiştirilmiştir. Her 5 yılda bir ülkelerden alınan vakaların ölüm ve kurtarılma oranları ile ilgili toplantı yapılarak yeni uygulama karara bağlanır.
CAB Nedir?
CAB;
C (Circulation) Dolaşım
B (Breathing) Solunum
A ( Airway) Hava Yolu
olarak tanımlanan 3 temel adımın kısaltmasıdır. Bak- Dinle- Hisset yönteminde tanımlayıcı olarak kullanılır. Kurtarıcının karar verme aşamasında bu aşamalar hastanın durumuyla ilgili belirleyici rol oynar.
Bak- Dinle- Hisset Nedir?
Bak- Dinle- Hisset, kurtarıcı personel tarafından hastanın başına kendi kulağını yaklaştırırken, bir yandan da göğüs kafesi haraketlerini izlemesi ve karotis nabzının (şah damarından alınan nabız) kontrol edilmesidir. Bu sayede nefes alma sesleri duyulmaya çalışarak, yanağına gelen nefesi hissederk ve göğüs hareketleri izleyerek hastanın sağlık durumu hakkında fikir sahibi olunabilir.
Karotis nabzından nabız alınabiliyor, nefes sesleri duyulamıyor ve göğüs hareketi izlenmiyor ise hastanın hava yolunda bir tıkanıklık olabileceği değerlendirerek ağız içi kontrolü yapılır. Ağızda bulunan yabancı cisimler işaret parmağının kanca gibi içerisi sokulup süpürülmesi ile dışarıya çıkarılır. Baş hiperekstansiyon( çeneden geriye doğru iterek) hava yolu açıklığı sağlanır. Hala solunum geri dönmez ise suni solunum işlemine başlanır.
Karotis nabzından nabız alınamıyor ve solunum yok ise Suni Solunum ve Kalp Masajına (Kardiopulmoner Resusitasyon) başlanır.
Temel Yaşam Desteği (Suni Solunum ve Kalp Masajı)
Temel Yaşam Desteği, hastaya yapılan ilk yardım sonrasında ekipman kullanarak ya da kullanmayarak yapılan profesyonel girişimdir. Temel yaşam desteğinin 3 ana safhası bulunmaktadır. 2014 yılına kadar ABC olarak adlandırılan bu safhalar, 2014 yılında Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization) kısa adıyla WHO tarafından CAB olarak değiştirilmiştir.
Suni Solunum Nasıl Yapılır?
Suni solunum hasta hiperekstansiyon pozisyonunda iken bir el ile kafa kısmı kavranarak, iki parmak ile burun delikleri yanlardan sıkılarak kapatılır. Bu sayede verilecek olan havanın geri çıkması önlenir. Diğer el ile hastanın çene kısmından tutularak ağzın açılması sağlanır. Ağız tamamen kavranacak şekilde varsa maske ile yoksa ağızdan ağıza suni solunum işlemine başlanır. Bu işlem esnasında bir tam solunum verilir. Zorlayıcı ya da etkisiz solunum vermenin bir faydası bulunmamaktadır. Solunum verildikten sonra kurtarıcı başını yana doğru çevirerek, verilen solunumun yarattığı göğüs hareketleri izlenir. Bu işlem solunum geri dönene ya da kurtarıcı uygulama yapamayacak kadar yorulana kadar devam eder. Göğüs hareketi yok ise hava yolunda bir tıkanıklık mevcuttur. Bu durumda Trakeostami yöntemine başvurulabilir.
Trakeostami soluk borusuna direk delik açılıp, buraya uygun boyutlarda bir sert boru sokularak solunumun sağlanmasıdır.
Kardiopulmoner Resusitasyon (CPR)
Kardiopulmoner Resusitasyon (Cardiopulmonary Resuscitation) kısa adıyla CPR olarak adlandırılır. Solunum ve dolaşımın olmadığı durumlarda uygulanır. CPR işleminde kurtarıcı sayısına göre uygulama şekli farklıdır.
Tek kurtarıcının bulunduğu durumlarda 15/2 şeklinde sırasıyla kalp masajı ve suni solunum uygulanır. Göğüs orta hattına bir elin avuç içi yerleştirerek diğer el onun üzerine koyulur ve dirseklerden kırılmadan vücudun gücüyle göğüs kafesi 2-4 cm arasında göğsü çökertecek şekilde baskı uygulanır. Etkili bir kalp masajında bir yada iki kaburganın kırılması normal olarak değerlendirilir. 15 kalp masajı sonrasında, kalp masajı bırakılarak 2 suni solunum verilir. Bu bir döngüye siklus adı verilir. 4 siklus tamamlandığında hastanın vital değerleri( solunum, nabız) tekrar kontrol edilir. Nabız ve soolunum geri dönmüşse CPR sonlandırılır. Nabız dönmüş solunum yok ise Suni Solunum bölümünde belirtilen işlemler uygulanır. Her ikiside yok ise CPR’a devam edilir.
İki veya daha fazla kurtarıcının olduğu durumlarda bu işlem 30/2 şeklinde uygulanır. bir kurtarıcı 30 kalp masajı yapar. Kalp masajı bittikten sonra diğer kurtarıcı suni solunum işlemine geçer.
Kurtarıcı ve Hasta Güvenliği
Unutulmaması gereken en önemli kural bu işlemler başlamadan önce hastanın güvenli bir bölgeye taşınmasıdır. Bu işlem yapılırken önce kurtarıcının güvenliği, daha sonra hastanın güvenliği önceliklidir. Örneğin; Hızlı bir trafiğin olduğu yolda bulunan hastayı, güvenli bir bölgeye taşıyabilmek için öncelikle yolun boşalması yada trafiğin durdurulması beklenmelidir. Daha sonrasında hasta uygun bir yere taşınarak gerekli İlkyardım ve Temel Yaşam Desteğine başlanır.