Kalın Bağırsak Anatomisi
lleum’un distal ucundan anüs’e kadar uzanan sindirim kanalı bölümüdür. Temel fonksiyonu; su, mineraller ve bazı vitaminlerin absorbsiyonudur. Absorbsiyonun büyük bölümü kolon ascendens’te olur. İnce bağırsakta bulunan villus intestinalis’ler, kalın bağırsakta yoktur. Noduli lymphoidei solitarii, en yoğun caecum, apendiks vermiformis ve rectum’dadır.
Kalın Bağırsağın Karakteristik Özellikleri
Taeniae coli; kalın bağırsağın longitudinal kas liflerinin yoğunlaşması ile oluşan üç tane şerittir. Apendiks vermiformis’in tabanından başlarlar, rektosigmoid birleşmeye yakın kolon sigmoideum’da biter. Rectum ve apendiks vermiformis’te yoktur.
- Taenia libera; caecum, kolon ascendens, kolon descendens ve kolon sigmoideum’un ön yüzünde, kolon transversum’un alt yüzündedir. Bu tenia’ya hiç bir yapı tutunmaz:.
- Taenia mesocolica; caecum, kolon ascendens, kolon descendens ve kolon sigmoideum’un arka-iç yüzünde, kolon transversum’un arka yüzündedir. Mesokolon transversum tutunur.
- Taenia omentalis; caecum, kolon ascendens, kolon descendens ve kolon sigmoideum’un arka-dış yüzünde, kolon transversum’un ön-üst yüzündedir. Omentum majus’un arka iki yaprağı tutunur.
Tenia’ların uzunluğu, kalın bağırsağın uzunluğundan daha kısa olduğundan, kalın bağırsağı büzerek haustra coli denilen keseleri oluştururlar. Plica semilunaris, kolonun iç yüzündeki mukoza plikalarıdır. Apendices omentales (apendices epiploicae); sadece kalın bağırsak üzerinde görülen içi yağ dokusu ile dolu küçük periton kesecikleridir. Özellikle taenia libero boyunca dizilidirler. En yoğun kolon transversum ve kolon sigmoideum’dadır. Apendiks vermiformis ve caecum’da rudimenter olup, rectum’da bulunmazlar.
CAECUM
Kalın bağırsağın ilk ve en geniş olan bölümüdür. Genellikle tamamen peritonla örtülüdür, ancak mezosu yoktur.
APENDIKS VERMIFORMIS
Apendiks vermiformis’in ostiumu, ostium ileale’nin yaklaşık 2 cm altında, caecum’un posteromedial duvarındadır. İntraperitonealdir ve mesoapendiks denilen üçgen şeklinde bir mezosu vardır. Taeniae coli’ler, apendiks vermiformis’in tabanından başlar. Bu nedenle tenialar takip edilerek apendiks vermiformis bulunabilir. Apendiks vermiformis’in en sık rastlanan lokalizasyonu retroçekal’dir. İkinci sıklıkta pelviktir.
KOLON ASCENDENS
Sekonder retroperitonealdir. Bazen mezosu olabilir. Fleksura coli dekstra, regio lumbalis dekstra’dadır. Retroperitoneldir.
KOLON TRANSVERSUM
İntraperitonealdir. Kalın bağırsağın en hareketli ve en uzun bölümüdür. Fleksura coli dekstra’dan başlar, dalak altında fleksura coli sinistra denilen kıvrımla sonlanır. Mesokolon transversum denilen bir mezosu vardır. Mezonun kökü, tüm uzunluğunca pancreas gövdesinin ön kenarına tutunur. Fleksura coli sinistra, regio hypochondriaca sinistra’dadır. İntraperitonealdir. Fleksura coli dekstra’dan daha yukarıdadır. 10 ve 11’nci kaburgalar seviyesinde, lig. phrenicocolicum isimli bir ligament ile diyafragma’ya tutunur.
KOLON DESCENDENS
Fleksura coli sinistra’dan başlar. Sekonder retroperitonealdir
KOLON SİGMOİDEUM
Pelvik kolon adıyla da bilinir. Küçük pelvis girişinde kolon descendens’in devamı olarak başlar. Pelvis minor’da lokalizedir. İntraperitonealdir. Mesokolon sigmoideum denilen ters V harfi şeklindeki mezosu ile pelvis duvarına asılıdır. Teniae coli’ler, rektosigmoid birleşmeye yakın kolon sigmoideum’da biter.
RECTUM
Kolon sigmoideum, S3 vertebra seviyesinde rectum olur. Diaphragma pelvis’ten geçtikten sonra canalis analis’le devam eder. Haustra coli, plica semilunaris, apendices omentales, taeniae coli ve mesenterium rectum’da yoktur. Rectum’un üçte bir üst bölümü önden ve yanlardan, orta üçte biri ise sadece önden periton’la örtülüdür. Bu seviyede periton, erkeklerde rectum’un ön yüzünden mesane üzerine atlayarak ekscavatio rectovesicalis’i, kadınlarda da vagina’nın arka duvarı üzerine atlayarak ekscavatio rectouterina (Douglas çıkmazı) denilen çıkmazları oluşturur. Bu çıkmazlar, periton boşluğunun erkek ve kadındaki en derin noktalarıdır. Rectum’un iç yüzündeki yarımay şeklinde ve transvers yönde uzanan pilikalara, plicae transversae recti (Houston pilikaları) adı verilir. Genellikle 3 tanedir ve en büyüğü ortada olanıdır (Kohlrausch plikası).
KANALIS ANALIS
Diaphragma pelvis’in üst yüzünde, fleksura anorectalis’ten başlar, anüs’te sonlanır. Anal kanalın üst üçte birinin iç yüzünü döşeyen mukozada, 6- 10 tane vertikal kabarıntı vardır. Columna analis denilen bu kabarıntıların içinde, arteria vena rectalis superior’un uzantıları bulunur. Venöz uzantıların genişlemeleri, primer internal hemoroidleri oluşturur. Kolumnaların alt uçları, valvula analis denilen mukoza plikaları ile birleştirilir. Valvula analis’lerin seviyesi, linea pectinata adı ile bilinir. Linea pectinata, anal kanalın iç ve dış tabakal parçalarının birleşme yeridir. Linea pectinata’dan aşağıya doğru uzanan anal kanal parçası, zona transitionalis analis olarak bilinir. Pleksus venosus rectalis internus’u örten bu bölge, aşağıda beyaz bir çizgi (linea anocutanea) şeklinde sonlanır. Musculus sphincter ani internus (iç anal sfinkter); rectum’un sirküler kas tabakasının kalınlaşması ile oluşan düz kas kitlesidir. Anal kanalın, anorektal birleşme ile Hilton çizgisi arasında kalan üst bölümünü kuşatır. Otonom Sinir Sistemi tarafından uyarılır. Musculus sphincter ani eksternus (dış anal sfinkter); canalis analis’in tamamını kuşatan çizgili kas kitlesidir. Musculus sphincter ani internus’u örter. Nervus rectalis inferior (nervus pudendus’un dalı) ve S4’ün perineal dalı tarafından uyarılır. Musculus puborectalis; musculus levator ani’nin en medial parçasıdır. Anorektal birleşmenin çevresinde musküler bir band yapar. Fekal inkontinens, yukarıdaki üç kasla önlenir.