Kök Hücre ve Kısırlık Tedavisi
Kısırlık tedavisi üzerinde son yıllarda yapılan yeni bir çalışma sanki kısırlık probleminin tarihe gömecek gibi duruyor. Bu yöntem kök hücre yöntemi. Japonya’da kısırlık üzerine yeni arayışlar içinde olan bir grup bilim adamı, deri hücrelerinden alınan kök hücrelerle yumurtalar ürettiler ve bu yoldan yeni nesil fareler elde ettiler. Eğer bu teknik çocuk sahibi olamayan anne adaylarına başarılı bir şekilde uygulanırsa büyük umut bir olacağı düşünülüyor. Hatta menopozdan sonra bile bir kadının çocuk sahibi olmasına olanacak sağlayacağı ileri sürülüyor.
Aynı üniversitede daha önce yapılan çalışmalarda bilim adamları, yine kök hücre kullanarak canlı spermler elde etmişlerdi. Bu defa benzer tekniklerle kök hücrelerden döllenebilir yumurtalar elde etmeyi başarmışlar.
Kök hücreler vücutta bulunan dokuları ve organları oluşturan en temel hücrelerdir. Embriyo ana rahminde gelişirken, bu kök hücreler bir taraftan çoğalarak, yönlendikleri dokuları oluşturuyorlar, bu dokulardan da organları meydana getiriyorlar. Kök hücrelerin en büyük özellikleri, ileride vücutta meydana gelen organ hastalıklarında ya da herhangi bir ihtiyaç durumunda tekrar aktifleşmeleri ve çoğalmaya başlayarak bozulmuş dokunun veya organın tamirine çalışmalarıdır.
Bugün tıp alanında, kök hücrelerin elde edilmesi ve bozulmuş olan hasarlı organın içine verilerek sağlıklı hücrelerin yeniden oluşturulması için bir takım çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar sayesinde bozulmuş fonksiyonun tedavi edilmesinde kök hücreler kullanılmış olmaktadır. Bu şekilde kısmen de olsa karaciğer, dokusu, kalp kasları, sinir dokusu ve kemik dokusu tedavi edilebilmektedir.
Erkeklerdeki üreme hücrelerinin kök hücreleri ise testislerde bulunmaktadır. Bunların çoğalmalarını engelleyen bir rahatsızlık olduğunda testisler sperm üretememektedir. Şimdi bu hücrelerin uygun bir şekilde izole edilmesine ve testislerde veya başka dokularda da sperm oluşumunun sağlanmasına çalışılıyor.
İşte kök hücre üzerinde yapılan bu çalışmalar kısırlık tedavisi için de umut vermektedir. Kök hücreler insanın embriyo hücrelerinden, kemik iliğinden ve kordon kanından elde edilebiliyor. Tedavide kişinin kendi kök hücrelerinin kullanılması tercih ediliyor. Çünkü bir başkasının kök hücrelerinin kullanılması halinde vücut bu hücrelere direnç gösterebiliyor. O nedenle bebek doğduğunda kordon kanından alınan kök hücrelerin saklanması halinde, ileride bazı rahatsızlıkların tedavisinde bu kök hücrelerin kullanılması olanağı olacaktır.
Şimdi Japonya’da yapılan çalışmalara yeniden dönecek olursak. Bilim adamları laboratuvar ortamında yapılan çalışmalarda önce deri hücrelerinden ve embriyodan kök hücreler elde etmişler. Sona bu hücreler kullanarak yumurta elde edilmiş ve bu yumurtalar farelerin yumurtalıklarında bulunan diğer hücrelerle kaplanmış. Bu şekilde yepyeni bir yumurtalık üretmişler. Daha sonra bu yumurtalığı dişi farelere nakletmişler. Gerekli sürede olgunlaşan yumurtalar tekrar toplanmış ve erkek farelerden alınan spermlerle rahim dışında döllenmesi sağlanmış. Sonra da döllenen bu yumurtalar dişi farelerin rahmine yerleştirilmiş. Anlatımı çok basit görünen ancak son derece zahmetli ve titiz yapılan bu çalışmalar olumlu netice vermiş ve yeni fareler dünyaya gelmiş. Bilim adamları bu şekilde sağlıklı ve döllenme yeteneğine sahip yeni fareler dünyaya geldiğini söylüyorlar. Yeni doğan bu farelerin de olgunluk seviyesine ulaştıklarında doğal yollardan kendi yavrularını doğurdukları gözlenmiş. Bilim adamları bu nedenle kök hücrelerden elde edilen yumurtalardan doğan bu farelere yeni nesil fareler diyorlar.
Fareler üzerinde yapılan bu çalışmalar çok olumlu ve başarılı sonuçlar vermiş. Ancak asıl hedeflerinin çocuk sahibi olamayan anne adaylarına bir çare bulmak. Tabii bu yönde yapılacak bilimsel çalışmalar daha geliştirilmek durumunda ama en önemlisi çalışmaların etik açıdan da değerlendirilmesi gerektiği.
Öyle görülüyor ki bir yakın gelecekte bu çalışmalar daha gelişecek ve yeni yöntemler geliştirilecek. Bu şekilde kısırlık sorunu yaşayan anne veya baba adayları kemik iliğinden ya da deriden alınacak kök hücrelerin yardımı ile çocuk sahibi olabilecekler.