Pnömoni (Zatürre)
Lober Pnömoni (Akciğerin bir Lobunu Tutan Zatürre)
Akciğerin bir ya da iki lobunu tutan iltihabi durumdur. En sık rastlanan etken genellikle pnömokok olarak bilinen streptococcus pneumona’dır.
Pnömoni (Zatürre) Belirti ve Bulguları
- Ani başlar.
- Ateş genellikle 38°C’ nin üzerindedir.
- Üşüme ve titreme vardır.
- Öksürük, yapışan koyu, sarı veya kanlı “paslı” balgam ile birliktedir.
- Vakaların yarısında, genellikle ciddi bıçak saplanır tarzda göğüs ağrısı olur. Göğsün etkilenen tarafındaki bu ağrı soluk alıp vermekle ya da öksürmekle artar.
- Ağrı nedeniyle sık ve yüzeysel solunum görülür. Vakaların yarısında solunum hızı dakikada 30’un üzerindedir.
Pnömoni (Zatürre)’de Genellikle Ne Yapılır?
- Yatak istirahati gereklidir.
- Ateşin düşürülmesi için 6 saat ara ile 500-1000 mg parasetamol verilmesi sonuç alınamıyorsa günde 3 kez 400 mg ibuprofen verilmesi önerilir.
- Göğüs ağrısı parasetamol veya ibuprofene cevap vermiyorsa doktor tavsiyesi alınmalıdır.
- Hastanın, ter ve sık nefes alıp vermekle kaybettiği sıvıyı kazanması için bol sıvı (su, çay, meyve suyu) alması sağlanmalıdır.
Pnömoni (Zatürre)’de Özel Olarak Ne Yapılır?
Hastalığın derecesini belirlemek.
Hafif Zatürre
• Nabız oranı dakikada 100’den az
• Solunum dakika hızı 25’ den az
• Kan basıncı normal
• İdrar çıkışı normal
• Zihinsel fonksiyonlar normal
Orta Şiddette Zatürre
Pnömoni (Zatürre)
Lober Pnömoni (Akciğerin bir Lobunu Tutan Zatürre)
Akciğerin bir ya da iki lobunu tutan iltihabi durumdur. En sık rastlanan etken genellikle pnömokok olarak bilinen streptococcus pneumona’dır.
Aşağıdakilerden herhangi ikisi mevcutsa;
• Nabız dakika sayısı 100’ den fazla ise
• Solunum hızı dakikada 24’ ün üzerinde ise
• Vücut ısısı 38.5°С üzerinde; fakat kan basıncı, idrar çıkışı ve ve zihinsel fonksiyonlar normal ise.
Ciddi Zatürre
Aşağıdakilerden herhangi biri varsa:
• Kan basıncının düşük olması veya düşüyor olması (sistolik basıncın 100 mmHg veya daha düşük olması).
• İdrar çıkışının azalması (örneğin son 6 saat süresince idrara çıkmama).
• Bilinç bulanıklığı.
• Solunum hızı dakikada 40’dan fazla olması.
• Hafif zatürrede günde iki kez ağız yolu ile 1000 mg amoksisilin klavulonikasit kullanılır Bazı durumlarda zatürreye neden olan bakteriler farklı olduğundan (atipik pnömoni) bu tedaviden fayda sağlanamaz. Bu durumda ağız yoluyla günde iki kez 500 mg klaritromisin veya günde bir kez azitromisin 500 mg kullanılır.
Orta veya ciddi zatürre için medikal yardım aranmalı ve bu arada şu tedavi uygulamalıdır.
• Günde iki kez kas (im) veya damar içine (iv) 1 g seftriakson uygulanması ve beraberinde ağız yoluyla iki kez 500 mg klaritromisin veya günde bir kez 500 mg azitromisin (500 mg ağız yoluyla günde 1 kez) ilave edilmesi önerilir.
• Penisilin alerjisi varsa klaritromisin ya da azitromisin tercih edilmelidir.
• Antibiyotik tedavisine rağmen ateş 48 saatte düşmediyse tıbbi yardım aranmalıdır.
• Antibiyotik tedavisi 5 gün ya da ateş düştükten sonra 3 gün devam edilir.
• Hastalar birkaç haftaya kadar tamamen iyileşmiş hissetmezler.
• Zatürre geçiren kişinin doktor kontrolünden geçerek tetkiklerinin yapılarak hastalığının iyileştiğine karar verilmesinden sonra çalışmaya başlaması gerekir.
Ampiyem
Akciğerleri örten akciğer zarları arasında iltihaplı sıvının birikmesidir. İltihaplı sıvı 1 lt den fazla miktara ulaşabilir; o taraf akciğerde basınç oluşturur, solunum yüzeyselleşir ve ağrı duyulur. Ampiyem zatürrenin ciddi bir komplikasyonudur. Genellikle zatürre başlangıcında birkaç gün sonra ortaya çıkar. Hasta iyileşmeye başlamışken yeniden kendini kötü hisseder ve yüksek ateş geri döner.
Ampiyem Durumunda Ne Yapılır?
• Cerrahi olarak bu iltihaplı sıvının boşaltılması gerektiğinden hastanın erken tahliye ile medikal yardım alması sağlanmalıdır.
• Bu arada antibiyotik tedavisine devam edilir.
Aspirasyon Pnömonisi (Zatürre) ve Akciğer Apsesi
Aspirasyon pnömonisi, kusma veya diğer sıvı içeriklerin akciğerlere gitmesi ile oluşan akciğer ve bronşlardaki iltihabi durumdur. Bu durum örneğin yüksek alkol tüketiminde, epilepsi nöbetinde görülebilir.
Bazı hastalarda bakteriyel enfeksiyon akciğerlerde lokalize cerahat toplanmasına yol açar. Bu durum akciğer apsesidir.
Aspirasyon pnömonisi ile akciğer apsesi ayrımı akciğer grafisi ile yapılır fakat başlangıç tedavileri aynıdır.
Belirtiler ve Bulgular
• Dereceli başlangıç.
• Ateş sıklıkla hafiftir ve üşüme titreme olmaz.
• Kötü kokulu balgam çıkarma ki günler içinde giderek artar.
• Bazı hastalar iştah yerinde olmasına rağmen kilo kaybeder.
Ne Yapılır?
• Günde iki kez ve ağızdan olmak üzere 1000 mg amoksislin -klavulonik asit, ya da 750 mg sulbaktam -ampisiline başlanır. Tedavi uzun sürelidir ve yapılacak tetkikler sonrasında antibiyotik seçimi yeniden değerlendirilir.
• Bazı vakalarda akciğer apsesinin cerrahi olarak boşaltılması gerekebilir.