Mide ve Bağırsak Hastalıkları
Mide ve bağırsaklar sindirim sisteminin başlıca organlrıdır. Bu organların üstlendiği rol gereğince, bulunduğu ortam çoğunlukla asidik ve zaman içerisinde dengesiz ve hatalı beslenme gibi sebeplerle hastalık riski yüksektir. Mide ve bağırsak sisteminde görülen başlıca hastalıklar şunlardır:
Gastro -Özefageal Reflü Hastalığı
Gastro-özefageal reflü hastalığı kısaca GÖRH olarak bilinir. Mide içeriğinin özefagusa reflüsüdür. Çok sık rastlanır. Özellikle fast-food alışkanlığının yaygın olduğu dünyada gün geçtikçe görülme sıklığı artmaktadır.
Gastrit
Mide mukozasının diffüs infisyonudur. Genel anlamda en duyarlı tanı yöntemi patalojik örneklerin alınmasıdır. Gastrit üç şekilde görülür:
- Akut Gastrit: En sık olarak aspirin türevi ilaçların fazla kullanımı, alkol, enfeksiyon, stres gasrtopatisi (yoğun bakım hastalrında görülen Cushing, Curling ülserleri) ve radyasyon sebep olur.
- Kronik Gastrit: En sık görülen gastrit çeşididir. Tip A ve Tip B olmak üzere iki çeşittir. Tip A çok nadir ancak prognozu oldukça ağırdır. Tip B ise kronik gastritlerin yaklaşık yüzde 80’nini oluşturur. Prognozu A tipine göre daha hafiftir.
- Diğer Gastritler:
- Flegmenöz
- Eozinofilik
- Granülomatöz
- Menetrier Gastriti
Peptik Ülser
Mukoza ve submukozayı tutan doku defektine verilen addır. En sık duodenal bulbus bölümünde görülür. Midede en sık antrum (insisura angülaris) bölümünde görülür.
Peptik Ülser Nedenleri:
- Helikobakter Pilori
- Stres
- Asit Hipersekresyonu (Gastrinoma, Mastositoz, Bazofili)
- Diğer enfeksiyonlar (HSV Tip 1, CMV)
- Duodenal Obstruksiyon (konjenital bandlar, anüler pankreas)
- Vasküler yetmezlik, kemoradyoterapi (hepatik arter infüzyonu)
- Genetik yatkınlık (araştırmalar 0 kan grubunun daha yatkın olduğunu göstermiştir)
- Sigara, Alkol
- Ağır sistemik hastalıklar (siroz, KOAH vb.)
Peptik Ülser Semptomları
- Epigastrik ağrı (duodenal ülserde açken artan, epizodik)
- Komplikasyonlara ait semptomlar (hematemez, melena, kusma, akut karın)
Peptik Ülser Teşhisi
Tanı en sık endoskopi ile konur. Gastrit ülserde malignite ekartasyonu için biyopsi şarttır. Baryumlu grafi de kullanılan yöntemler arasındadır.
Komplikasyonları
- Bulbus bölgesinde kanama
- Bulbus ön duvarında perforasyon
- Pilor da obstrüksiyon
- Kolonda fistül
- Pankreasta penetrasyon
Gastrointestinal Sistem Kanamaları
Semptomlar
- Hematemez
- Melena
- Hematokezya
- Hipovolemi
- Hipoksemi
Üst Gastrointestinal Sistem Kanamaları
Nedenleri
- En sık peptik ülser
- Hemorajik ve erozif gastropati
- Varis
- Mallory-weiss
- Özefajit, h. Herni
- Tümör
- Özefagus ülseri
- Erozif duodenit
- Anjiodisplaji
Risk Faktörleri
- İlerlemiş yaş
- Ağır sistemik hastalıklar (kanser, böbrek yetmezliği, siroz)
- Hipotansiyon, taşikardi, şok
- Devam eden veya tekrarlayan kanama göstergeleri
- Endoskopik kriterler
Alt Gastrointestinal Sistem Kanamaları
Nedenleri
Minör hematokezya
- Anorektal hastalıklar
Majör hematokezya
- >65 Anjiodisplazi
- 40-65 Divertikül
En sık nedeni Kolittir
Mide Kanseri
- Adenokanser
- En sık antrum’da görülür
- Atrofik gastrit/intestinal metaplazi zemininde
- Erken mide kanseri
- İlerlemiş mide kanseri (çoğunluğu)
- Lenfoma (NHL)
- Gasrointestinal stromal tümörler (Leiomiyosarkom)
- Metastatik tümörler (Meme, malign melanom)
Mide Adenokanseri için Risk Faktörleri
- Helikobakter Pilori
- Kronik gastritler (özellikle PA ve atrofik)
- Diyet
- Alkol, sigara, fakirlik
- A kan grubu
- Adenomatöz polip (tübüler, villöz)
- Opere mide
- Herediter sendromlar (HNPCC, FAP)
- Menetrier gastriti
- Gastrik ülser
- Duodenal ülser yok
- Aspirin, sebze-meyve, vitamin C riski azaltır
Mide Kanseri Belirtileri
- Karın ağrısı
- Kilo kaybı
- Obstrüksiyon
- Kanama
- Wirchow nodülü
- Sister-Mary-Joseph nodülü
- Krukenberg
- Blummer shelf
- Akantozis nigrikans
- Trouessau sendromu
- Linitis plastika
Mide Kanseri Teşhisi
Baryumlu grafi ve endoskopik biyopsi yöntemleriyle tanı konur.
Mide Kanseri Tedavisi
Genel yöntem cerrahidir. Kemoterapi ve radyoterapi de faydalıdır. Prognozu diğer kanser türlerine göre ortadır.
Malabsorpsiyon
- Diyette alınan majör veya minör besin maddelerinin emilim bozukluğuna bağlı gelişen, multisistemik bulgularla karekterize bir sendromdur.
- İzole veya global olabilir
Etyoloji
- En sık ince bağırsakta görülür (Gluten, Giyardiya, Whipple)
- Kronik Pankreatit (Alkol)
- Karaciğer (Kolestaz (PBS, PSK, siroz))
- Mide (Gastrektomi, Lenfoma, Menetrier)
- Diğer (Enzim eksikliği (Laktaz), Bakteriyel overgrowth)
Tanı
- Öykü, fizik inceleme
- CBC, Biyokimya, Sedimantasyon, CRP, PTZ, TSH
- Gayta incelemesi
- Transglutaminaz, Endomysium antikorları
- H2-Nefes Testleri (şişkinlik, uygun öykü varsa)
- Abdominal USG
- Özefagogastroduodenoskopi ve duodenal biyopsi
- Kolonoskopi ve ileumdan biyopsi
- Radyolojik testler: BT, MR, Anjiyografi, Sintigrafi
- Endoskopik testler: Kapsül endoskopi, enteroskopi, MRCP, ERCP, Endoskopik USG
- Fonksiyonel testler: Schilling testi, Sekretin testi, antitripsin klerensi…
- İleri labarotuvar testleri: Hormonlar (gastrin), Ig’ler, otoimmün seroloji (ANA)
İnce Bağırsak Biyopsisi
- Gluten, Agammaglobülinemi, Whipple, tropikal sprue, Lenfanjiektazi, Crohn, Giyardiyazis
- Mide, pankreas, KC ve safra yolları hastalıklarında, İrritabl bağırsak sendormunda sonuç normaldir
- Bakteriyel overgrowth ve enzim eksikliklerinde genellikle sonuç normaldir.
D-Ksiloz Testi
– Bozuksa proksimal ince barsak mukozası hastadır
– Distal ince barsak hastalıklar ve kronik pankreatitte normaldir
Kolororektal Tümörler
Risk Faktörleri
- Yaş (>50)
- Diyet
- Herediter sendromlar
- İBH (ÜK, Crohn)
- S.bovis
- Üreterosigmoidostomi
- Sigara
Koruyucu faktörler
- Aspirin
- NSAİİ
- Folik asit
- Kalsiyum
- Östrojen
Kolororektal Tümör Belirtileri
- En sık rektosigmoid bölgesinde görülür
- Sol taraf tümörleri: Kabızlık, obstrüksiyon
- Sağ kolon tümörleri: Gizli veya aşikar kanama
Kolororektal Tümör Tedavisi
Cerrahi yöntemler tercih edilir. Kemoterapi ve radyoterapi denenebilir. Genellikle Metaztazektomi uygulanır.