Sindirim Sistemi Hastalıkları
Yemek Borusu Hastalıkları
Özofajit (Yemek Borusu İltihabı)
Genel Bilgiler: Kötü beslenme (ağır ve çok miktarda yemek yeme, alkol, çay, kahve ve sigara) nedeniyle yemek borusunun alt ucunun tahriş olması ve ileri dönemde ülser oluşması gözlenir.
Belirtiler: Karın orta üst bölümünden göğüse yayılan yanma mevcuttur.
NOT: Kalp ağrısı ile sıklıkla karışabilir.
İlk Yardım: Süt içmek kişiyi rahatlatacaktır. Sigara, kahve, koyu çay, yağlı gıdalar, kızartmalar, baharatlı gıdalar ve çikolatadan ve bir defada çok yemek yemekten uzak durmak gerekir.
Tedavi: Diyet yapmak ve gerekirse antasitlerin (mide asidini azaltıcı ilaçlar) kullanılması önerilir.
Yemek Borusu Yaralanmaları
Genel Bilgiler: Sıklıkla kaza ile asit veya alkali kimyasalların içilmesi sonucu oluşan mukozal yanıklar ve yabancı cisim yutulması sonucu oluşan mukozal yaralanmalardır.
2.5 cm’nin altındaki yabancı cisimler sindirim sistemi hareketleri ile sorunsuz olarak vücut dışına atılabilirken daha büyük keskin maddeler sindirim sistemi duvarını delip yaşamı tehdit edici iltihaplara sebep olabilirler.
Belirtiler: Ösofajitteki belirtilere ilaveten dudaklarda ve ağız içinde de yanma ve ülserler gözlenebilir.
İlk Yardım: Kimyasal içimi sonrası hasta kusmaya zorlanmamalıdır. Katı yabancı cisim içilmesini takiben ishal yapıcı ilaçlarla beraber patates haşlaması ve ekmek yenilmesi teşvik edilmelidir.
Tedavi: Yabancı cismin vücutta kaldığı düşünülüyorsa hastaneye gidilmelidir.
Yemek Borusu Kanseri
Genel Bilgiler: Oldukça nadir olup hemen çoğunlukla ileri yasta kişilerde gözlenir.
Belirtiler: Zaman içinde giderek artan yutma güçlüğü, kusma ve nadiren kanlı kusma gözlenir.
İlk Yardım: Yumuşak ve sulu diyet önerilir.
Tedavi: Tedavisinin hastane şartlarında yapılması gereklidir.
Sindirim Sistemi Hastalıkları
Mide Hastalıkları
Gastrit
Genel Bilgiler: En sık görülen mide hastalığı olup genellikle fazla miktarda alkol, sigara, kahve, stres, kızgınlık, ağrı kesici ilaçlar ve aspirin kullanımı sonrası görülür.
Belirtiler: Üst karın bölgesinde ağrı, bulantı, yanma, hazımsızlık ve ağız kokusu gözlenir.
İlk Yardım: Hafif gıdalar ve yumuşak kafeinsiz- asitsiz içecekler tercih edilmelidir.
Tedavi: Genellikle tedavi gerekli değildir, ciddi şikayetler için antasitleri (mide asidini azaltıcı ilaçlar) kullanmak yeterlidir.
Mide Ülserleri
Genel Bilgiler: Gastrit sebeplerine uzun sureli maruz kalındığında mide ve ince bağırsakta ülserler oluşabilir. Ciddi olgularda mide duvarında delinme ve kanamalar görülebilir.
Belirtiler: Şikayetler gastrit benzeri olup midedeki ağrı ani başlangıçlı olup genellikle yemek yemekle ilişkilidir. İnce bağırsak ülserlerinde ağrı sıklıkla açken olup yemekle azalır. Siyah katran rengi dışkılama ve kahve telvesi benzeri kusma mide kanaması bulgularıdır.
İlk Yardım: Gastritte olduğu gibi diyet yapılmalıdır.
Tedavi: Antiasitler ve asit baskılayıcı ilaçlar kullanılabilir. Hastaneye başvurulursa endoskopi ile mide ve ince bağırsaklar değerlendirilebilir.
Mide Delinmesi
Genel Bilgiler: Midedeki ülser mide duvarını delerse mide içeriği karın boşluğuna ulaşır ve peritonit dediğimiz karın zarı iltihabına yol açar.
Belirtiler: Uzun süreli mide şikayetleri olan hastada ani üst karın ağrısının başlaması ve hastanın kendini oldukça kötü hissetmesi ile seyreden bir tablodur. Hasta oldukça endişeli olup şiddetli basınçlı karın ağrısından ve bulantıdan yakınır.
İlk Yardım: Hasta bacaklar dizlerden toplanmış olarak kati yatak istirahatına alınmalı ve ağızdan yemek yemesi ve sıvı içmesi yasaklanmalıdır.
Tedavi: Hasta acilen hastaneye kaldırılmalı ve 2-4 gün içinde ameliyat edilmelidir. Hastaya serum takılması sağlanmalıdır.
Mide Kanaması
Genel Bilgiler: Mide ülserinin mide duvarındaki bir damara açılması sonucu mide kanaması görülür. Midedeki asit nedeniyle mide içericindeki kan siyah renge dönüşür.
Belirtiler: Kahve telvesi benzeri kusma ve siyah katran rengi dışkılama mide kanaması göstergesidir. Ciddi kan kayıplarında hastada ağızda ve dilde kuruma, kalp çarpıntısı, bas dönmesi gözlenir.
İlk Yardım: Yatak istirahatı, ağızdan alım kesilebilir ve karın bölgesine soğuk kompresler yapılabilir.
Tedavi: Hasta hastaneye kaldırılmalı ve damardan serum takılmalıdır.
Bağırsak Hastalıkları
Birçok bağırsak hastalığı enfeksiyon kaynaklı olup bakterilerin veya virüslerin kirli su veya gıdalarla vücuda alınması sonucu oluşur. Aynı yemeği yiyen, aynı suyu içen kişilerin birkaçının hasta olması durumunda enfeksiyon hastalıkları düşünülmelidir.
Akut İshal
Genel Bilgiler: Mide- bağırsak sistemi enfeksiyonu sonucu oluşur.
Belirtiler: Bir ile iki gün suren ishal ve kusma ile karakterizedir. Karın ağrısı ve ateş görülebilir.
İlk Yardım: Bol su, maden suyu, meyve suyu içilmelidir. Hasta ile yakın temasta eller güzelce yıkanmalıdır.
Tedavi: Su ve elektrolit kaybının yerine konulması tedavinin temelidir. Bir litre kaynatılmış soğutulmuş suya 1 çay kasığı tuz- 10 çay kaşığı seker- 1 çay kasığı karbonat- 1 bardak meyve suyu karıştırılarak hastaya içirilebilir. Ağızdan sıvı alamayan hastaya serum takılabilir. Ciddi vakalarda ve sayıca fazla zehirlenmelerde tıbbi yardim istenilebilir.
Bulaşıcı Bağırsak Hastalığı
Genel Bilgiler: Kolera ve dizanteri benzeri ciddi enfeksiyon hastalıkları bu grup altındadır. Şayet kusma ve ishal birkaç gün içinde geçmiyor, ateş devam ediyor, hastanın genel durumu, bilinci hızla bozuluyor, vücutta kırmızı döküntüler gözleniyor, kanlı ishal oluyor ise tablonun ciddi olduğu düşünülmelidir.
İlk Yardım: Vücudun kaybettiği sıvının gerek ağız yoluyla gerekse damardan yerine konulması gereklidir.
Tedavi: Ellerin ve hastanın vücut atıkları ile kirlenmiş yüzeylerin dezenfeksiyonu önemlidir. Hastanın durumunun ciddiyetine göre tıbbi yardım istenebilir.
Apandisit
Genel Bilgiler: Kalın bağırsak başlangıcındaki apendiks adı verilen bağırsak güdüğünün iltihaplanmasıdır.
Belirtiler: Hastalık ani başlangıçlıdır. Göbekten başlayıp sağ alt karına yayılan basınçlı karın ağrısı ile karakterizedir. Hastanın genellikle ateşi ve kusması mevcuttur. Hasta erken dönemde ameliyat edilmezse apendiks iltihabi organ delinerek karın içine yayılabilir. Bu durumda karın ağrısı daha şiddetli ve sürekli bir hal alır.
İlk Yardım: Hastanın ağızdan beslenmesinin durdurulup yatak istirahatına alınması gereklidir. Ağrı kesici kullanılmamalıdır.
Tedavi: Tanıdan kuşkulanıldığı taktirde hastanın doktor tarafından muayenesi gereklidir.
Kronik Kolit
Genel Bilgiler: Kronik seyirli genellikle genç insanlarda görülen bir çeşit bağırsak hastalığıdır.
Belirtiler: Hastada bağırsak enfeksiyonlarındaki bulgulara ilaveten kanlı ishal görülebilir.
Makat Problemleri
Hemoroidler
Genel Bilgiler: Kabız ve nispeten sakin hayat yasayan kişilerde makat bölgesinde damarsal yapıların genişlemesi ile karakterizedir.
Belirtiler: Makatta ele gelen şişlik ve zaman zaman dışkılama sırasında ve sonrasında kanama gözlenir. Ele gelen sislik çoğu zaman hafif içeri itilme ile makat içerisine yerleştirilebilir. Nadiren de damarlarda dolaşan kanın pıhtılaşması sonucu şiddetli ağrı mevcuttur.
İlk Yardım: Şiddetli kanamalarda yatak istirahatı ve makata yağlı bir gazlı bez yerleştirilmesi önerilir.
Tedavi: Hemoroid için merhem ve fitiller ve gerekirse cerrahi tedavi uygulanır.
Makatta Apse
Genel Bilgiler: Makatta mevcut çatlaklardan bakterilerin makat bezlerine yerleşerek iltihap oluşturması ile karakterizedir.
Belirtiler: Makatta ağrı, hastada ateş ve titreme mevcuttur.
İlk Yardım: Yatak istirahatı ve soğuk kompres uygulanmalıdır.
Tedavi: Antibiyotik kullanımı ve apse kendiliğinden boşalmazsa cerrahi yolla boşaltılması önerilir.
Kalın Bağırsak Tümörleri
Genel Bilgiler: İyi veya kotu huylu kalın bağırsak tümörleri başlangıçta hiçbir şikayet yapmayabilir.
Belirtiler: Hastalığın tek belirtisi makattan kanama olabilir. Hastada zamanla artan istemsiz kilo kaybı ve halsizlik görülebilir.
İlk Yardım: Genellikle ilk yardim gerektirecek tablo görülmez.
Tedavi: Kolonoskopi ile kalın bağırsağın değerlendirilmesi gereklidir.
Peritonit (Karın Zarı İltihabı)
Genel Bilgiler: Apendiks, yumurtalık, safra kesesi gibi organların iltihabının karın boşluğuna boşaması sonucu oluşan tablodur. Daha önce de belirtildiği gibi mide ülserleri de delinip mide sıvısının karın boşluğuna boşalması sonucu da bu tablo görülebilir.
Belirtiler: Şiddetli karın ağrısı, tahta gibi sert karın, genel durumda ciddi bozulma, bulantı ve ateş beklenen bulgulardır.
İlk Yardım: Hastanın ağızdan alımı kesilmeli ve ayaklar karına çekilerek sırtüstü yatırılmalıdır. Ağrı kesici kullanılmamalıdır.
Tedavi: Hastalığın tek tedavisi hastanın ameliyat edilmesidir. Antibiyotikler verilebilir.
Karın Duvarında Fıtıklar
Genel Bilgiler: Karın duvarında fıtıklar en sık göbekte, kasıkta ve daha önce ameliyat olan hastanın kesi yerinde gözlenir. Fıtıkların önemi karın içi organların ve karın zarının fıtık içerisine girerek karın boşluğunun dışına çıkmasıdır. Çoğunlukla dışarı çıkan organ ve karın zarı, karın boşluğuna tekrar itilebilir. Ancak nadiren içeri itilemezse fıtık içerisinde sıkışan organlar, oksijensiz kalarak doku ölümüne dek gider. Sonunda karın zarı iltihaplanması gözlenebilir.
Belirtiler: Karın içerisine itilemeyen fıtıklarda ateş, kusma, fıtık bölgesinde ve karında ağrı, bağırsak tıkanıklığı görülebilir.
İlk Yardım: Hasta sırtüstü yatırılarak bir el ile fıtık üzerine düz basılıp diğer el işaret parmağı ile karın dışına çıkan organın fıtık bölgesinden karın içerisine düşürülmesi için uğraşılması önerilir. Karın içerisine yerleştirilemeyen fıtıklar 6-8 saat içerisinde ameliyat edilmelidir.
Tedavi: Hedef hastanın erkenden ameliyat edilmesidir.
Bağırsak Tıkanıklığı
Genel Bilgiler: Bağırsak tıkanması genel olarak geçirilmiş karın ameliyatları sonucu oluşan yapışıklıklar, bağırsak kaynaklı tümörler nedeniyle mekanik olarak olabileceği gibi paralitik (bağırsak sinirlerinin felci) olarak barsağın çalışmaması nedeni ile de olabilir.
Belirtiler: Ana şikayet şiddetli gelip giden karın ağrısı ataklarıdır. Kusma, hıçkırık ve genel durumda bozulma gözlenebilir.
İlk Yardım: Ağızdan gıda alımı kesilmeli, hasta yatak istirahatına alınmalıdır. Ağrı kesici kullanılmamalıdır.
Tedavi: Hızlıca 6-8 saat içerisinde ameliyat planlanmalıdır.
Kabızlık
Genel Bilgiler: Sert ve seyrek dışkılama olarak tanımlanır. Yeme alışkanlığında değişiklik, stres, posalı gıdaların tüketiminin ve sıvı alımının azalması nedeni ile sıklıkla görülebilir.
Belirtiler: Birkaç gün dışkılamanın olmaması, geğirme, karında şişkinlik mevcuttur. Ağrı genellikle gözlenmez.
İlk Yardım: Genellikle ilk yardim gerekmez.
Tedavi: Posalı gıdaların tüketilmesi, bol sıvı içilmesi önerilir. Gerekirse dışkı yumuşatıcı ilaçlar kullanılabilir, ancak bu ilaçlar düzenli ve sürekli alınmamalıdır.
Karaciğer ve Safra Kesesi Hastalıkları
Karaciğer sindirim için gerekli en önemli organlardan biri olup ürettiği safra ile alınan gıdaların sindirimini ve toksik maddelerin vücuttan uzaklaştırılması görevlerini yerine getirir. Karaciğerde üretilen safra, safra kesesinde konsantre halde depolanır. Bu organlar karın sağ üst boşluğunda yerleşmiştir. Karaciğer ve safra kesesi hastalıklarının en önemli bulgusu sarılık olup sarılığı olan her hastanın hastanede gözlenmesi gereklidir.
Hepatit
Genel Bilgiler: Hepatit karaciğerin mikrobik iltihabıdır. Hepatit A denilen türü ağız-dışkı yolu ile bulaşmakta olup, hepatit B ve C kan ve cinsel ilişki- yakin temas ile bulaşmaktadır. Bu hastalıkta ilaç tedavisi mümkün olmayıp hastanede tedavi gereklidir.
Belirtiler: Sarılık, halsizlik, ateş ve koyu renkli idrar gözlenir.
İlk Yardım: Yatak istirahatı, yağlı gıdalardan ve alkolden uzak durulması önerilir.
Tedavi: Tedavi sadece hastanede yapılmaktadır.
Siroz (Karaciğer Yetmezliği)
Genel Bilgiler: Ciddi karaciğer hasarı mevcut olup hastalığın geri dönüşü yoktur. Mikrobik hepatit, alkol, ilaç kullanımı sirozun sebepleri arasındadır.
Belirtiler: Sarılık, genel durum bozukluğu, karında sıvı birikmesi gözlenir.
İlk Yardım: Akut bir hastalık olmadığı için ilk yardım gerekli değildir.
Tedavi: Bu tür hastalarda diğer hastalıklar için ilaç kullanımı, yağlı yemek yemek, alkol tüketimi önerilmez.
Safra Yolu Tıkanması
Genel Bilgiler: Safra taşları ve safra kanalının tümörlerle tıkanması en sık görülen sebeplerdendir.
Belirtiler: Safra yolu tıkanmalarında en sık sarılık ve kaşıntı görülmekte olup, tümör kaynaklı sebeplerde ilaveten hastada iştahsızlık, kilo kaybı, genel durumda bozulma mevcuttur.
İlk Yardım: Hastaya ağrı kesici ilaçlar verilebilir.
Tedavi: Sarılığı olan hastada sarılığın sebebi ne olursa olsun hızla hastaneye götürülmesi gereklidir.
Safra Kesesi İltihaplanması
Genel Bilgiler: Safra kesesinin mikrobik iltihaplanmasıdır. Özellikle safra kesesinde taş olan kişilerde gözlenir. İltihap kontrol altına alınamazsa kesede delinme ve karın zarı iltihabına dek tablo ağırlaşabilir.
Belirtiler: Hastada karın sağ üst boşluğunda şiddetli ağrı ve ateş mevcuttur.
İlk Yardım: Antibiyotikler, ağrı kesiciler ve sağ üst karına soğuk kompresler uygulanabilir.
Tedavi: Ameliyat gereklidir.
Pankreas Hastalıkları
Pankreas midenin arkasında karın boşluğunda yerleşmiş bir organ olup alınan tüm gıdaların sindirimi için gerekli sindirim enzimlerini salgılamaktadır. Aynı zamanda insülin denilen hormonun salgılanmasını da sağlayarak kan şeker düzeyinin kontrolünü yapar. Pankreasın insülin salgısının azaldığı durumlarda şeker hastalığı (diyabet) görülür.
Pankreatit
Genel Bilgiler: Pankreas organının iltihabı olup en sık görülen sebebi alkol ve safra taşlarıdır.
Belirtiler: Hastada karın üst boşluğunda ağrı, ateş, ishal ve genel durumda bozulma gözlenebilir.
İlk Yardım: Hasta istirahat ettirilmeli ve gıda alımı kesilmelidir.
Tedavi: Tedavi için hemen hastaneye gidilmelidir.
Pankreas Kanseri
Genel Bilgiler: Sıklıkla orta ve ileri yaşta görülür.
Belirtiler: Sıklıkla kilo kaybı, sarılık ve karın ağrısı görülür.
İlk Yardım: Ağrı kesiciler kullanılabilir.
Tedavi: Hastaneye başvurulmalıdır.
