Aids Nedir Nasıl Bulaşır Belirtileri Tedavisi
Aids Nedir?
Edinilmiş bağışıklık eksikliği sendromu (AIDS); 1981 yılından sonra tanımlanmış bir hastalıktır. İlk AIDS olguları 1981 yılının haziran ayında yayınlanmıştır. Ağır enfeksiyonlardan sorumlu olan bu sendrom ABD’de salgın olarak ortaya çıkmış ve başlangıçta genç homoseksüel erkekleri etkiliyorken zamanla toplumun diğer kesimlerine de ulaşmıştır. Damar içi ilaç alışkanlığı olanlar, Haitililer, A tipi hemofilililer toplumda en çok etkilenen kesimdir. Hastalığın belli yaş kriteri yoktur. Her yaşta ve her cinsiyette görülebilmektedir ve herkese bulaşabilmektedir. Hastalıkta ölüm oranı %40 civarındadır. Ne yazık kı henüz etkili bir aşısı ve ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Tüm dünyada 1,5 milyondan fazla erişkinde ve 1 milyondan fazla çocukta AIDS bulunmaktadır.
Aids’in Etkeni
Bu hastalığın etkeni HIV (Humon-ımmunodefisiency-virus) ya da HTLV-III (Humon t-cell lymphocytotropıc virus) şeklinde adlandırılan virüslerdir. Bu virüsler kanda ki T4 lenfositleri üzerinde hastalıklı bir etki yaratarak immunolojik (bağışıklıksal) dengesizlikler ortaya çıkarır.
Aids Belirtileri ve Bulguları
Nedeni bilinmeyen ateş ve gece terlemeleri en sık görülen belirtiler arasındadır. Titreme, kısa sürede aşırı kilo kaybı, lenf bezlerinin şiş ve ağrılı oluşu, kronik öksürük, ağız içinde oluşan mantarlı enfeksiyonlar (pamukçuk) ve sürekli yorgunluk nedenler arasında gösterilebilir. Yapılan kan testlerinde hastanın Ig düzeyinde artma saptanır ve lenfositopeni olduğu ortaya çıkar. Son dönem bir AIDS hastasında idrarını tutamama, görme kayıpları ve hissizlikler gibi sorunları ortaya çıkmaktadır.
Aids Bulaşan Kişiler
HIV bulaşan kişiler dört ayrı durumda incelenirler.
Latent evre: Belirti ortaya çıkarmayan evredir. Kişide hastalık belirtileri olmamasına rağmen hastalığı bulaştırma özelliği taşır. AIDS’li hastaların %80’i bu durumdadır.
Kalıcı yaygın lenfadenopati: hastanın lenf bezleri 1 santimetreden büyüktür. Bu durumdaki hastaların %25’inde başka belirti yoktur.
AIDS’e ilişkin belirtiler: Bu durumda kişilerde sadece AIDS belirtileri bulunmaktadır. Yemek yiyememe, ishal, kilo kaybı, gece terlemeleri, geçmeyen öksürükler, yorgunluk ve baş ağrıları bu duruma örnektir. AIDS’li kişilerin bir çoğu bu safhadadır.
Tam gelişmiş AIDS: bu kişilerde AIDS belirtilerinin yanı sıra enfeksiyon belirtileri de vardır. Virusler, mantarlar ve bakterilerin enfeksiyonları tabloya eşlik eder. AIDS’li hastaların kalan kısmını oluşturur.
Aids Teşhisi ve Elisa Testi
Aids Nedir Nasıl Bulaşır Belirtileri Tedavisi
Hastalığın var olduğunu söyleyebilmek için hastanın öyküsü ve fizik muayenesinin yanı sıra bazı kan testleride yapılarak tanı konulabilmektedir. AIDS etkeni HIV ile temas etmiş kişilerin kan değerlerinde ANTI-HIV antikorları gelişmeye başlar. Bunu anlamak için yapılan en geçerli test ELISA testidir. ELİSA’nın pozitifliği AIDS tanısı için yeterli olmamaktadır çünkü yanılma olasılığı yüksektir. Eğer elisa testi hastada ikinci kez pozitif çıkarsa bu sefer western-blot testi uygulamasına geçilir. Eğer bu testte kişide pozitif çıkarsa hastaya seropozitif denilmektedir. Seropozitif demek AIDS olan ve bunu bulaştırma özelliğine sahip olan kişi demektir. Bu kişilerin %20’si ilk 5 yıl içinde, %50’si ilk 10 yıl içinde geri kalanlarsa daha uzun bir süre içinde AIDS belirtileri göstermektedir. Türkiye’de Western-blot testi Ankara, İzmir, İstanbul’da yapılmaktadır.
DİKKAT!!
AIDS hastalığının bulaşmasında sağlam kişilerden çok hasta kişilerin önlem alması gerekir. Bu konuda sorumlulukları vardır. Seropozitif yani bulaştırıcı kişiler hasta olduklarını eşlerine, yakınlarına gittikleri doktora söylemek zorundadırlar. Bu kişiler her türlü cinsel ilişkide prezervatif kullanmalı ve asla kan vermemelidirler. Ayrıca jilet, diş fırçası, kontakt lens gibi kişisel eşyalarının başkaları ile paylaşmamalı ve bu konuda önlem almalıdır. Eğer kendisine yapılacak cerrahi bir girişim ya da farklı işlemler olursa (diş çekimi, kulak deldirme, dövme, manikür,pedikür..) durumunu açıklamalıdır.
Hiv’in Özellikleri
Kan, sperm ve vajinal salgıda yaşayabilen bir virüstür. İdrarda gözyaşında ve terde bulunmasına rağmen titresi buralarda çok düşüktür. Dış ortam koşullarında yaşaması mümkün değildir. Havada, suda veya toprakta canlı kalamaz. Bu sebeple virüsün normal sosyal yolla bulaşması mümkün değildir.
Aids Nasıl Bulaşır ?
- Kan yolu ile: kan veya kan ürünlerinin nakli , AIDS virüsü ile temas etmiş enjektörün kişiye batması yada vücuttaki açık yaralara HIV teması ile bulaşabilir.
- Cinsel ilişki ile: Heteroseksüel, biseksüel yada homoseksüel ilişkilerin bulaşma açısından birbirlerinden farkları yoktur.
Aids Teavisi Yöntemleri
Bu hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlar için çalışmalar halen devam etmektedir. AIDS tedavisinde antiretroviral(azodothymidine) (AZT) ve dideoxynosine DDI isimli iki ilaç kullanılmaktadır. Bu ilaçlar virüslerin T4 lenfositlerine yapışmasını önlemede kullanılmaktadırlar. İlaçların toksik etkilerinin fazla olması ve pahalı olmaları kullanımını zorlaştırmaktadır. Bağışıklık sistemi tedavisi için hastaya kemikiliği nakli yapılabilmektedir. Aşı üzerindeki çalışmalar hayvanlar üzerinde olumlu sonuçlar ortaya çıkarmış olup olumlu gelişmeleri devam etmektedir.
AIDS İHBARI ZORUNLU BİR HASTALIKTIR!!
Fakat sosyal ilişkiler ile bulaşmayacağı için hastaların toplumdan tecrit edilmelerine gerek yoktur.