Cilt ve Cildin Anatomisi
Cilt Nedir?
Cildimiz yaşayan, soluk alan canlı bir organdır. Cilt yüzeyi asitli bir manto ile kaplıdır. Bu koruyucu tabakanın oluşması, yağ ve ter bezlerinin salgılarının dengeli oluşuna bağlıdır.
Sağlıklı bir insan cildinin asit derecesi (PH Değeri) ortalama 5,5-6,75 derece arasındadır. Bu denge bozulduğunda ciltte bir takım sorunlar ortaya çıkabilir.
Cildin her bir santimetre karesinde yaklaşık olarak 14 sinir, 113 terbezi, 3-4 damar, 14 ısıtıcı duyu, 2 serinletici duyu, 226 ağrı iletici sinir ucu, 3385 sinir lifi, 28 dokunma duyusu, 16 yağ bezi, 12 kıl ve 3.385.000 hücre bulunur.
Cildimiz 3 tabakadan oluşur:
1- Subdermis (Sublecdis)
2- Dermis
3- Epidermis
1- Subdermis
Cildin en alt tabakasıdır. Genelde yağ dokusundan oluşur. Kalori depolama ve vücut ısısını ayarlama görevi vardır. Selüloit adı verilen vücut yağı bu bölümde birikir. Tampon ve estetik görevi görür.
2- Dermis
Cildin orta tabakasıdır. Genellikle yağ dokusundan oluşur. Cildin en önemli tabakasıdır. İçerisinde damarlar, ter bezleri, yağ bezleri, kıl ve duyusal özellikler (sıcak, soğuk, ağrı, basınç) bu tabakadadır. İçerisinde bulundurduğu kan damarları sayesinde epidermisin beslenmesini sağlar.
4 Tabakadan oluşur.
Cilt ve Cildin Anatomisi
Papiller Tabaka: Bu tabaka incedir. Birbirinden ayrık ince kollojen ve elastik lifleri ile çok sayıda kılcal damar yumaklarından oluşur. Epidermise uzanan koni şeklinde küçük elastik doku uzantıları içerir. Bu uzantılara papilla adı verilir.Bu papillanın bir kısmı kıvrıntılı kılcal damarlar içerir. Bir kısmı dokunma cisimleri denilen sinir uçları içerir. Bu tabaka aynı zamanda az miktarda koruyucu melanin pigmenti içerir. Kıl kökü etrafındaki bağ dokusu kılıfını da oluşturur.
Retiküler Tabaka: Bu tabaka yoğun, kaba dallanan kollajen lif demetleri içerir. Demetlerin çoğu deriye paralel yerleşmiştir. Bu derinin yayılabilme yönünü gösterir. Meme başı, penis ve testislerde düz kas lifleri içerir. Bu da gerildiği zaman derinin buruşmasına neden olur.
Papiller ve retiküler tabaka jel halinde bir ara madde içine gömülüdür. Dermisin ana yapısal özelliği, mekanik olarak güçlü olan liflerdir. Çoğu kollajendir. Ama bir kısmında elastinde bulunur. Bu iki madde proteinden yapılmıştır. Kollajen ve elastin lifleri ara madde içine gömülmüşlerdir.
Kollajen Tabaka: Kollajen memelilerde en çok bulunan bir grup proteinden yapılmış beyaz lifli bir dokudur. Vücut ağırlığının yaklaşık %25’ini oluşturur.Kollajen katı, üç sarmallı heliks şeklinde bir yapıdır. Her bir kollajen ipçiği alfa zinciri adını alır. Bu güne dek genetik olarak farklı kollajen zincirleri bulunmuştur. Tip 1 kollajen vertebralılarda en çok bulunan türüdür. Bir miktar Tip 3’te bulunur. Kollajen deriye mukavemet gücü ve şeklini bozucu etmenlere karşı direnç yeteneği verir. Kollajen deriye dolgun, sağlıklı bir görünüm kazandırır.
Elastin Tabaka: Sarı elastik lifli bir dokudur. Elastin lifleri bütün derinin sadece %1’ini oluşturur. Deriye elastik özelliğini kazandırır. Gerildikten sonra eski halini almasını sağlar.
3- Epidermis
Cildin en üst tabakasıdır. Beş tabakadan oluşur. En alt tabakası olan Bazal tabaka da hücre bölünmesi gerçekleşir. Bu tabakada oldukça yüksek olan su oranı üst tabakalara çıktıkça azalır.
Hücreler suyunu kaybettikçe Keratinleşme (Boynuzlaşma) olayı gerçekleşir. Nemini kaybeden hücreler yassılaşarak en üst tabakada kepeklenmeler halinde atılır. Cilt temizliği ile bu ölü hücreler uzaklaştırılıp, alttan gelen yeni hücrelerin oluşumu kolaylaştırılabilir.
Korneum tabakası epidermis tabakalarından diğeridir. Boynuzsu tabaka olarak da adlandırılır. Derinin dış katmanını oluşturur. Pula benzeyen hücreler sürekli dökülmekte ve aşağıdan yüzeye doğru yükselen hücrelerle yer değiştirmektedir.
Lusium tabakası, berrak tabaka olarak da adlandırılır. Bu tabaka ışığı geçiren küçük berrak hücrelerden oluşur. Hücreleri yağlı madde damlacıkları içerir. Tırnaklar bu tabakanın uzantısıdır. Hücreleri çekirdek içermez.
Granüler tabaka, tanecikli tabaka olarak da adlandırılır. Bu tabaka 1-3 hücre kalınlığındadır. Hücreler birbirinden ayrı tanecikler gibi görülürler. Bu tabakada keratin yapılır ve daha çok el ve ayak tabanlarında bulunur. Bu hücrelerin ömrü çok kısadır. Keratin yapıldıkça bu tabakadaki ölü hücrelerle birleşerek boynuzsu bir maddeye dönüşürler. Keratin epidermisin üst tabakalarını su geçirmez kılar ve zayıf asit ve alkalilere karşı korur.
Spinal tabaka, dikenli hücre tabakası olarak da adlandırılır. Bu tabaka 3-6 hücre kalınlığındadır. Hücreler arasında dermosom adı verilen köprüler bulunur. Kerosomun temel yapısı keratindir. Hücreler arasında madde geçişine olanak tanır. Bu hücreler sürekli bölünmektedir.
Doğurucu (germinatif) tabaka, bazal tabaka olarakta adlandırılır. Tek hücre kalınlığında bir katmandır. Epidermisin gelişmesinden sorumlu olan tabakadır. Hücreler mitoz bölünmeyle bölünür. Hücreler yukarı ve dışa doğru ilerledikçe keratinize hale gelirler. Bir hücrenin bu tabakadan yüzeye ulaşması 2-3 hafta sürmektedir. Bu tabaka pigment adı verilen hassas hücreleri ultraviyole ışınlarının yıkıcı etkisinden koruyan melanin içerir.
Cilde rengini veren pigmentlerdir.
Cildimizi Etkileyen Faktörler
- Çevresel faktörler ( Güneş, çevre kirliliği, ısı farklılıkları)
- Beslenme bozuklukları
- İlaçlar (Doğum kontrol hapı leke oluşturabilir)
- Sigara, alkol
- Sağlık sorunları
- Ruhsal durum
- Kalıtım
- Yaş
- Fiziksel darbeler