Tetanoz Nedir Belirtileri Tedavisi

Tetanoz Nedir Belirtileri Tedavisi

Tetanozda Etken :

• Clostridium tetanidir.
• Etkenin tetanolizin ve tetanospazmin isimli iki tip ekzotoksini vardır.
• Tetanolizin direk olarak hastalığa neden olmayan ancak enfeksiyonun  oluşmasında rol oynayan bir hemolizindir.
• Tetanolizin doku nekrozu yapar.
• Tetanospazmin ise tetanozun klinik bulgu ve semptomlarından sorumlu olan güçlü bir nörotoksindir.
• Sinir-kas birleşme yerlerindeki  uç plaklara ve merkezi sinir sisteminin motor çekirdeklerine zarar vererek kaslarında spazm ve konvülsiyonlara yol açar.

           Bulaşma Yolu :

• Vücuda sağlam deriden girmez.
• Etken daima deri ve mukozalardaki sıyrık ve yaralardan girer.
•  Ateşli yaralanma, delici aletler, derin yanıklar, ezikler, kriminal abortuslar, açık kırıklar, steriliteye dikkat edilmeden yapılan sünnet ve cerrahi müdahaleler, doğum sırasında asepsiye uyulmaması ve göbek kordonunun steril aletlerle kesilmemesi gibi faktörlerle bulaşma olabilir.
• Ayrıca ülkemizdeki bazı geleneksel uygulamalar tetanoz bulaşmasına neden olabilirler.
• Etken toz, toprak, hayvan ve insan dışkısında bulunabilir. İnsandan insana bulaşma gösterilmemiştir.

         Tetanoz Bulaşma Süresi :

• Tetanos sporları canlı kalabildikleri sürece hastalık bulaşabilir

         Tetanoz Kuluçka Süresi

• 3-10 gün ortalama 6 gündür.
• Ancak 1 gün kadar kısa 2-3 hafta kadar uzun bir süre de olabilir.
• İnkübasyon süresinin kısa olması hastalığın prognozunu kötü yönde etkiler

        Duyarlılık – Direnç

• Dünyanın her yerinde görülebilir.
• Sıklıkla geri kalmış yada immünizasyonun gelişmekte olduğu olan ülkelerde görülür.
• Gelişmekte olan ülkelerde özellikle yeni doğanlarda daha fazladır.
• Hastalık toprağın işlendiği bölgelerde, ılıman iklimde kırsal alanda ve yaz aylarında sık görülür

          Tetanoz Belirtileri

• Yetişkinlerde iştahsızlık, kırgınlık, baş ağrısı gibi genel belirtilerin yanında, yara yerinde ağrı ve uyuşukluk olabilir.
• Bu semptomlarla birlikte tetanosa özgü klinik tablo ortaya çıkar.
• İnsanlarda tetanos yukarıdan aşağı doğru ilk olarak çene, boyun ve yüz kasları sertleşir.
•  Hasta ağzını açmada ve çiğnemede zorluk çeker.
• Ağrılı kasılmalar ile hastalık ilerler.
• Hastalarda çiğneme kaslarındaki tonüs artışı aile birlikte dişler sıkıca kenetlenir  (trismus) ve hasta ağzını açamaz.
• Yüzde acı gülüş şeklinde bir ifade olur. (risus sardonicus)
• Ağız kasları dışa doğru çekilmiştir.
• Boğaz ve dilin de olaya katılımı ile yutma güçlüğü gelişir, konuşma zorlaşır.
• İrritabilite  ve konuşma güçlüğü olabilir.
• 1-2 gün içinde  kasılmalar ve sertlikler tüm iskelet-kas sistemine yayılır.
• Vücut tahta gibi sertleşir, baş ve ayaklar arkaya doğru kayar.
• Bütün kasların ani ve ağrılı kontraksiyonu sonucu gövde bir yay görünümünü alır (opustotonüs pozisyonu)
• Kasılmalar başlangıçta aralıklıdır.
• 3-5 saniye süren kasılma nöbetini daha uzun süren gevşeme dönemi takip eder.
• Kuvvetli ses, ışık, karyolanın hareket ettirilmesi gibi dış uyaranlar kasılma nöbetini arttırır.
• Kasılmalar sırasında  eller ve ayaklar serbesttir.
• Larinks ve solunum  kaslarının tutulumu sonucu üst solunum yolları tıkanabilir
• Solunum yollarının kontraksiyonu ile birlikte  asfiksi, siyanoz, koma ve ölüm olabilir.
• Aşırı enerji tüketimi ile terleme olur.
• Hastanın şuuru yerindedir
• Tedavi edilenlerde kasılma nöbetleri 7-10 gün sonra azalmaya başlar
• En geç trismus (çiğneme kaslarındaki tonüs artışı ile birlikte dişler sıkıca kenetlenmesi) olmak üzere bütün bulgular birkaç hafta içinde geriler.
• Adale tonusu aylar sonra normale dönebilir
• Tetanos da komplikasyon gelişmezse ateş normaldir.
• Yüksek ateş ve taşikardi komplikasyon olduğunu gösterir ve tehlikelidir.

Yenidoğan tetanosu

• Gebelikte immünize olmamış annelerden  doğan bebeklerde ve steril şartlarda göbek kordonu kesilmeyen bebeklerde doğumdan 3-14 gün sonra görünen tetanozdur.
• Yenidoğan bebeğin anne memesini almaması ile başlar.
• Anne memeyi vermeyi deneyince kasılır ve siyanoza girer.
• Generalize konvülsiyonlar vardır.
• Bebek memeyi almak istediği halde ağzını açamaz.
• Kasılmalarla birlikte bebekte opus tetatus gelişir.
• Ağır bir tablodur. Yüzde 70 oranında ölümle sonuçlanır.

Fulminant tetanoz;

• Kuluçka dönemini takiben  klinik tablo hızla gelişir ve hasta 1-2 gün içinde ölür.

Lokal tetanoz ;

• Yara civarındaki kaslarda haftalar ve aylarca sürebilen ağrılı sertlik ve kasılmalar olur.
• Tetanozun bu formunda prognoz çok iyidir.

Tetanoz Teşhisi

• Çoğunlukla klinik  bulgular ve hastanın öyküsü ile teşhis konur.
• Laboratuar testleri çok yararlı değildir.
• Kültürde etkenin üremesi her zaman mümkün olmayabilir

Tetanoz Tedavisi 

•  Amacı; yeni toksin yapılmasını önlemek, serbest toksini nötralize etmek, kas spazmlarını önlemek ve başta solunum desteği olmak üzere gerekli destek tedaviyi sağlamaktır.
• Bu amaçla, antispastik ajanlar hekim önerisine göre reçete edilen dozlarda yapılır.
• En sık olarak benzodiazepinler (sıklıkla diazem) kullanılır.
• Yara debritmanı yapılır. Yaralar dikkatli bir şekilde temizlenmeli ve nekrotik dokular kaldırılmalıdır.
• Hastanın solunumunun devamlılığını sağlamak için gerekirse trakeostomi yapılabilir.
• Spesifik tedavi olarak antitetanik serum verilir.
• Serumu uygulamada farklı yöntemler vardır.
• Bazen total dozun yarısı IV yarısı IM uygulanır.
• Bazen de dozun bir kısmı yara etrafına bir kısmı da IM olarak uygulanabilir.
• Antitoksik serumla birlikte aktif bağışıklama amacıyla aşı uygulanmalıdır.

Tetanoz Komplikasyonları 

• Çoğu kez sekonder olarak oluşan enfeksiyonlar,
• idrar retansiyonu,
• kas içi kanamalar,
• ağızda yaralar,
• gebelerde düşük,
• vertebra kırıkları,
• malnütisyon,
• dekübütüs,
• solunum kaslarının spazmı sonucu sekresyonlar birikir, aspirasyon pnömonisi ve atalektazi gelişir.
• Pulmoner emboli olabilir.
• Sıvı- elektrolit bozuklukları gelişebilir

Tetanoz Hastasının Bakımı 

• İnsandan insana bulaşma olmadığından izolasyon gerekmez,
• Kas spazmlarını azaltmak için hasta sessiz, sakin ve karanlık bir odaya alınır.
• Giriş çıkışlar en alt düzeye indirilir
• Hasta yatak yaralarından korunur. Varsa havalı yataklar kullanılmalıdır.
• Ateş, nabız, tansiyon takipleri hasta sedasyonda iken alınır.
• Ancak hastayı uyaranlardan korumak için mümkün olduğunca diğer işlemlerle birlikte takipleri almak önemlidir
• Hasta IV yolla beslenir. Daha sonra gavajla beslenmeye geçilir.
• Hastanın diyeti protein, karbonhidrat ve sıvı ihtiyacını karşılayacak nitelikte olmalıdır
• Yüksek ateş, solunum güçlüğü, adele seyirmeleri, konvülsiyonlar, siyanoz ve idrar yapamama hastanın ağırlaştığını gösterir

• Hastada konstipasyon varsa basınçsız lavman yapılır
• Yara bakımı aseptik koşullarda sürdürülür.
• Antitetanik serum yapıldıktan sonra yara debritmanı yapılmalı, nekrotik dokular alınmalıdır
• Hastanın aldığı çıkardığı takibi yapılır.
• Hastaya IV sıvı perfüzyonu sürdürülür
• Trakeostomi yapılırsa gerekli bakım verilir

Tetanoz Hastalığından Korunma 

• Portörlük yoktur. Ayrıca insandan insana bulaşma olmadığından hastaların tecrit edilmesi gerekmez.
• Hastanın kullandığı eşyaların dezenfekte edilmesi gerekmez.
• En fazla bulaşma hayvan dışkısından olduğundan kırsal kesimlerde hayvanların atıklarının güneşli yerlerde toplanması ve yaşam alanlarından uzak olması gerekmektedir.
• Toprakta uzun süre kaldığı için toprakla uğraşanlar tetanos aşısı olmalıdır
• Bebeği toprakla kundaklama gibi geleneksel yanlış uygulamalar değiştirilmelidir.
• Aşısı vardır. Bebeklik döneminden başlayarak yaşam sürecinde uygulanmalıdır