Aşılama Nasıl Olur – Nasıl Yapılır ?
Aşılama tekniği tüp bebek yöntemi ile karıştırılmamalıdır. Aşılama genellikle tüp bebekten önce denenen bir yöntemdir ve gebeliğin aşılama tekniği yapıldıktan sonra anne karnında, rahimde kendi kendine oluşması beklenir. İstenilen ve arzu edilen erkek üreme hücreleri olan spermlerin, kadın yumurtasının döllenmesini sağlamasıdır. Tüp bebekte ise erkekten alınan spermlerle, anne adayından alınan yumurtaların laboratuar ortamında, embriyo uzmanları tarafından döllenmesi sağlanır. Embriyo oluşumu tamamlandıktan sonra gebeliğin oluşması, anne rahmine tutunup gelişmesi için, döllenmiş yumurtaların anne rahmine bırakılması şeklinde olur.
Aşılama yani inseminasyon denilen yöntemin uygulanması için bazı koşulların sağlanmış olması gerekmektedir. Anne adayının aşılamaya hazır hale gelebilmesi için yumurtalıklarında bir problem olmaması gerekir. ayda bir kez olan yumurtlamanın günü hesaplanır. Bu nedenle adetin ikinci veya üçüncü günü anne adayı ultrason muayenesi ile rahim içinin ve kadın üreme organlarının değerlendirilmesi için bir kadın doğum uzmanına gider.
Normal bir adet siklusu 28 günden oluşmaktadır. Yumurtlama iki adetin tam ortasında yani 14. günde gerçekleşir. Yumurta hücresi 24 saat kadar yaşar ve sonrasında döllenme yeteneğini kaybeder. Sperm hücreleri ise uygun koşullarda 3 gün boyunca yaşayabilir. Aşılama yöntemi ile planlanan gebelikte hesaplamalar buna dayanarak yapılır.
Vaginal ultrason değerlendirmesinden ve gerekli tetkiklerin yapılmasından sonra hekim, aşılama yönteminin uygunluğuna karar verirse, yumurtalıkları uyarıcı enjeksiyon veya ilaç tedavisine başlar. Bu tedavinin amacı yumurta hücrelerinin büyüyüp olgunlaşmasına yardımcı olmak ve çok sayıda yumurta oluşumunu sağlamaktır. Bu şekilde gebelik şansı arttırılmış olur.
Bu tedavi esnasında hekim anne adayını yumurta gelişimini izlemek ve takip etmek için kontrollere çağırabilir. İçinde yumurtaların büyüdüğü folikül hücrelerinin çapı ölçülür. Folikül hücresinin çapı 18 ile 20 mm aralığına ulaştığında, yumurta çatlatma enjeksiyonu yapılır. Bu enjeksiyondan sonraki 36 saat içerisinde yumurta veya yumurtalar tüplere düşer.
Normal koşullarda yumurtlama olduktan sonra 24 saat içerisinde cinsel ilişkiye girildiğinde gebelik meydana gelir. Yada yumurtlama olmadan önceki 3 günde cinsel ilişki gerçekleşirse, sperm hücresi 3 boyunca yaşayabileceğinden ve 3 gün boyunca dölleme yeteneği olacağından gebelik meydana gelebilir.
Aşılamada da bu göz önünde bulundurulur. Bazı klinikler yumurta çatlamadan önce de, buna dayanarak aşılama uygulamasını yapabilirler. Ancak genel uygulama, yumurta çatlatma enjeksiyonu yapıldıktan sonraki 36 saat içerisinde aşılama işlemini yapmaktır.
Aşılama işlemi yumurta çatlatma enjeksiyonundan sonra baba adayından sperm almakla devam eder. baba adayının verdiği spermler, yıkama yada yüzdürme yöntemi denilen bir işleme tabi tutulur. Amaç hareketli ve dölleme yeteneği yüksek olan sperm hücrelerini diğerlerinden ve meni sıvılarından ayırmaktır. Yıkanan spermler inseminasyon kateteri denilen aşılama yöntemi için özel hazırlanmış katatere alınır.
Aşılama jinekolojik bir masada yapılır. Anne adayı masada doğum pozisyonuna alınır. Spekulüm denilen aletle kadının vajinasına yerleştirilir ve açılarak rahim ağzının görünmesi sağlanır. Aşılama için anesteziye gerek yoktur. Anne adayı çok gerginse hekim sedatif etkisi olan ilaçlardan faydalanabilir. Ancak çoğu zaman hiçbir ilaç kullanılmaz.
Aşılamada amaç rahim ağzının oluşturduğu bariyeri geçmektir. Sperm hücrelerinin bulunduğu inseminasyon katari ile rahim ağzından içeri girilir. Kateterde bulunan spermler anne adayının rahmine kateterin pistonu yavaşça itilerek bırakılır. Kateter yavaşça çıkarılır. Bu işlem yapılırken nazik olmak gereklidir. Kanama veya zorlanma olması gebelik oluşma şansını azaltır. Bu nedenle aşılama yöntemi bu konuda tecrübeli ve uzman kliniklerde iyi bir hekime yaptırılmalıdır. Aşılamadan sonra spekulüm de vaginadan çıkarılır ve anne adayı yaklaşık 30 – 45 dakika kadar masada uzanmaya devam eder. Bu esnada spermler, yumurta ile karşılaşmak ve gebeliğin oluşturmak için anne adayının uterusunda yani rahminde yolculuğa başlarlar.
Aşılamadan sonra hekim gerek görürse, ilerleyen günler için gebeliği destekleyici ilaçlar başlayabilir. İşlemden sonraki 10 – 12 günde gebelik oluşup oluşmadığı yapılan kan ve idrar testleri ile netleşir.
