Bebek Aşıları Takvimi ve Aşılar
BCG (VEREM) AŞISI
- Genellikle 2. ay olmak üzere,0-3 ay arasında yapılabilir.
- Deneyimli bir sağlık çalışanı tarafından sol omuza deri içine uygulanılır
- Buzdolabında 2-8 derecede liyofilize formda 1-2 yıl saklanmaktadır
- Sulandırma işleminden sonra altı saat içinde kullanılması gerekir
- Bir yaşından küçük bebeklere 0.05ml,çocuklara 0.1 ml yapılır
- İlk 3 ayda PPD deri testi yapılmadan daha sonra (>4 ayda) PPD deri testi yapılarak ve PPD deri testi negatif bulunursa yapılır
- PPD deri testi pozitif ise (BGG yapılmamışlarda >10mm endürasyon) bebek tüberküloz hastalığı açısından dikkatle değerlendirildikten sonra (ailede tüberküloz öyküsü, fiziki muayene ve laboratuvar tetkükleri) ve sonuca göre tüberküloz hastalığına karşı tedavisi ( çoklu kombine ilaç tedavisi) veya tüberküloz enfeksiyon proflaksisi (hastalık öncesi korunma) (tekli ilaçla) verilir, ayrıca aile taraması yapılır.
- BCG aşısı bebeklerde 5 yaşına kadar %80-90 oranında korur
- Canlı aşı olduğundan anne karnında fetus üzerinde herhangi bir etkisi gösterilmemesine karşın gebelere kullanılması önerilmemektedir
- Çok küçük prematürlere,aşı yapılacak yerde lezyonu olanlara, ağır hastalığı olanlara,primer veya akkiz immun yetmezliği olanlara aşı uygulanmaz
HEPATİT B Aşısı
- Sağlık bakanlığı aşı takvimine göre hepatit b aşısı;0,1. ve 6. aylarda uygulanmaktadır
- Doğumda aşılanamayan bebeklere
- ilk karşılaşmada birinci doz,
- birinci dozdan 1 ay sonra ikinci doz,
- ikinci dozdan 5 ay sonra üçüncü doz hepatit B aşısı uygulanmaktadır
- Aşı, yapılacak kişinin yaşına ve ağırlığına göre, anterolateral uyluk veya deltoid bölgeye intramüsküler olarak uygulanmalıdır
- Aşı 2-8 derecede saklanmalı ,asla dondurulmamalıdır
- Aşıdan sonra en sık görülen yan etki enjeksiyon bölgesindeki ağrıdır. Ateş görülebilir. Çok nadir vakalarda anafilaksi ortaya çıkabilir
DİFTERİ, BOĞMACA, TETANOS (DaBT) , ÇOCUK FELCİ (İNAKTİF-IPV) , HAEMOPHİLUS İNFLUENZAE TİP B (Hib) AŞILARI (DaBT-IPV-Hib) BEŞLİ KARMA AŞISI
- Difteri boğmaca tetanoz aşısı ;IPV ve Hib aşıları ile birlikte beşli karma aşı (DaBT-IPV-Hib) olarak yapılır
- Bu aşı;iki ay arayla (2.,4.,6. aylarda) 3 kez primer (temel) aşılama olarak ve 18-24 ayda 4. aşı (bir doz rapel ) olmak üzere toplam 4 kez uygulanır
- 3.aşılamada ve 4.(rapel) aşılamada ek olarak birlikte OPV aşısı verilir
- (OPV için toplam 2 doz )
- DaBT aşısı kontrendikasyonları genel DBT aşısı gibidir. Ancak aselüler aşının yan etkileri daha az olarak bilinmektedir
- Aşıdan sonra ateş görülebilir. Bu durumda ateş düşürücüler verilebilir
- 7 yaşından sonra şuan kullanımda olan normal boğmaca aşısı yapılmaz
- İlköğretim 1’nci sınıf ve ilköğretim 8’nci sınıfta erişkin doz difteri ve tetanoz karması (dT) uygulanır ve daha sonra 10 yılda bir tekrarı önerilmektedir
- OPV (Polio) aşısı ülkemizin konumundan dolayı uygulamada önemli bir konumdadır. Bu nedenle; uygulanmasına engel teşkil eden bir durum olmadığı takdirde bütün çocuklara Ulusal Aşı Takvimindeki uygulama ile 2 kez OPV aşısı yapılması önerilir
- Canlı viral bir aşı olarak uygulanması nedeniyle OPV aşısı immün yetmezliği (bağışıklık yetersizliği) olan veya immün sistemi baskılanmış (kanser tedavisi esnasındakiler dahil) çocuklara uygulanmamalıdır. Bu durumda bütün çocuk felci aşıları beşli karma şeklinde IPV aşısı olarak verilir.
- Hib gelişmekte olan ülkelerde beş yaş altındaki çocuklarda menenjit, pnömoni, gizli febril bakteriyemi, artrit,sellulit ve diğer invaziv hib enfeksiyonlarına yol açarak çocuk mortalitesi ve morbiditesine yol açar
- Hib aşılarının etkinliği yüksektir
- Uygun zamanda ve uygun doz kullanıldığında Hib menenjitlerini neredeyse tamamen ( yüzde 95 ve daha yüksek oranlarda) önler
- Hib aşısı iyi tolere edilebilen bir aşıdır. Lokal reaksiyon yüzde 25 vakada görülebilir,ancak bu 24 saatten daha az sürer. Ateş ,irritabilite gibi sistemik reaksiyon nadiren görülür
KIZAMIK-KIZAMIKÇIK-KABAKULAK AŞISI (MMR)
- Sağlık Bakanlığı 1 Temmuz 2006 tarihinden itibaren aşı takvimindeki tek doz kızamık aşısı uygulamasına son verilerek kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı uygulamaya başlamıştır
- MMR aşısı 12.ay ve ilköğretim 1.sınıf olmak üzere iki doz şeklinde uygulanmaktadır
- MMR aşısı daha önce üç hastalıktan herhangi birini geçirmiş ya da hastalığa karşı aşılanan kişilere karşı uygulanabilir
- Aşı bağışıklığı olmayan hassas erişkinlere de yapılır
- Liyofize bir aşı olan MMR buzdolabında 2-8 derecede saklanmalıdır
- Aşı sulandırıldıktan sonra berrak sarı veya pembe solüsyon şeklinde olur,eğer solüsyonda yabancı partikül varsa aşı kullanılmamalıdır
- Aşı sulandırıldıktan sonra 8 saat içinde kullanılmalıdır
- Kızamık aşısının yan etkileri azdır
- Aşılanan çocuklarda aşıdan 5-6 gün sonra başlayıp ortalama iki gün süren ve beş güne kadar uzayabilen ateş olabilir
- Kızamığa benzer döküntüler olabilir bazen bu bulgular ikinci doz aşıdan sonrada görülebilir
- Aşı sonrası ensefalit,Gullain-Barre sendromu,Reye sendromu,oküler motor parazi,optik nörit, retinopati, işitme kaybı ve sebellar ataksi gibi yan etkiler bildirilmiştir
- Kızamıkçık aşısının en önemli yan etkisi artrit ve artraljidir
- Doğal enfeksiyonla kıyaslandığında aşı sonrası eklem bulguları daha az görülür
- Ayrıca döküntü,lenfadenopati,ateş,boğaz ağrısı,baş ağrısı ile rubella bulguları ortaya çıkabilir
- Bebeklerde bu yan etkiler nadir görünmesine karşın,erişkin kadınların yaklaşık yarısında görülür
- Kabakulak aşısı nadiren yan etkilere neden olur
- Aşı sonrası ateş,parotitis ve orşit görülebilir
- Febril konvülsiyon,işitme kaybı,aseptik menenjit, ensefalit, döküntü ve pulpura belirtileri de bildirilmiştir
PNÖMOKOK AŞISI; KONJUGE PNÖMOKOK AŞISI (KPA)
- KPA;2.,4.,6. aylarda birer doz primer (temel) aşılama ve 12. ayda bir doz rapel olmak üzere toplam dört kez uygulanır
- Bu aşı ile menenjitlerde %80-85,pnömonide %20,akut otitis mediada ise %6 oranında koruma mümkündür
- Aşı en yüksek oranda ilk yaş grubunda etkilidir
- Enfeksiyona neden olan serotipler değiştiğinden, yaş büyüdükçe aşının etkinliği azalır
- Konjuge pnömokok aşısı polisakkarit aşıdan farklı olarak nazofaringeal taşıcılığı da azaltmaktadır
DİĞER AŞILAR
ROTAVİRÜS (RV) AŞISI
- Rotavirüsün akut gastroenteritlerde önemli bir etken olduğu düşünülmektedir
- Ciddi düzeyde mortalite ve uzun süreli sekeler oluşturmamasına rağmen hastalık yükünün fazla olması ve büyük oranda sağlık harcamalarına yol açması bu aşının rutin dönemde önerilme sebebidir
- Aşı 2-8 derecede saklanmalıdır. Buzdolabından çıktıktan sonra hemen kullanılması önerilir
- Aşı 6 haftadan sonra uygulanabilir. İlk 6-12 haftada başlanmalıdır,aşının uygulanmasının 3-4 ayı geçmemesi önerilir
- 1-2 ay ara ile toplam (üretici firmanın aşısına göre) 2 veya 3 doz şeklinde oral yoldan verilir,son aşının 6-8. ayda tamamlanması gerekir
(iki doz uygulanan rotavirüs aşısında son dozun en geç 6.ayda,
üç doz uygulanan firma aşısının da son dozu en geç 8. ayda tamamlanması gerekir)
- Rotavirüs aşısı; 2 aşı uygulamasında 2. ay ve 3. ayda, 3 aşı uygulamasında ise 2. , 3. ve 4.ayda olmak üzere toplam iki veya üç doz uygulanır
- Rotavirüs aşıları canlı viral aşılar olduğundan immün yetmezliği olanlara önerilmez
- Hafif ishal aşı yapılması için engel oluşturmaz,orta ve şiddetli ishal olgularında aşılanmanın ertelenmesi önerilir
- Anne sütü ile beslenme aşının etkinliğini azaltmaz,anne sütü alan ve almayan bebeklerde aşının etkenliği benzerdir
- Aşı yapıldıktan hemen sonra bebeğin kusması ve tükürmesi durumunda tekrar aşı uygulanmasına gerek yoktur
SUÇİÇEĞİ VİRÜSÜ (VZV) AŞISI
- Genellikle iyi gidişli bir hastalık olarak bilinmesine rağmen ciddi komplikasyonlar hatta ölümlere neden olabilmektedir
- Suçiçeği aşısı 12’nci ayda ilk doz ile başlanır ve 4-6 yaşında ya da ilköğretim 1’nci sınıfta rapel aşısı olmak üzere toplam iki kez yapılır
- Daha önce aşı yapılmayan 4 yaşından büyük çocuklara 1-3 ay arayla 2 doz yapılır
- Aşılamadan 42 gün veya daha sonrasında hafif seyirli, ateşin eşlik etmediği ve lezyon sayısının elliden az olduğu bir suçiçeği tablosu görülebilmektedir
- Aşının diğer çocukluk çağı aşıları ile yapılmasının bir sakıncası yoktur. Aynı zamanlarda yapılacaksa,diğer aşılarla arasında 4-6 haftalık bir zaman aralığı olması önerilmektedir
- Aşı içeriğine karşı anafilaksi öyküsü olanlara suçiçeği aşısı yapılmamalıdır
- Primer immün yetmezliklerde, canlı bir aşı olması nedeniyle yapılmamalıdır
HEPATİT A AŞISI
- Hepatit A aşısı inaktive (ölü virüs aşısı) bir aşıdır
- Aşının 12 aydan büyük çocuklara uygulanabilen pediatrik formu ve 19 yaş üzerindekilere uygulanan erişkin formu vardır
- Aşı iki doz olarak uygulanmaktadır
- Aşı 12’nci aydan itibaren uygulanabilen bir aşıdır, ülkemizde annelerde geçirilen enfeksiyon sonucu oluşan antikorların yüksekliği ve bunun çocukta gösterdiği etkileri nedeniyle Çocuk Enfeksiyon Derneği bu aşının 2 yaş ve üstündeki çocuklara yapılmasını önermektedir
- 6 yaşından büyük ve hiç aşılanmamış olanlarda antikor testi bakılıp negatif ise aşı yapılması şeklinde bir uygulama da yapılabilir
- Aşının ciddi yan etkisi yoktur,enjeksiyon yerinde ağrı görülebilir
- Aşı komponentlerine duyarlığı olanlara uygulanmaz