Gebelik – Hamilelik Teşhisi
Gebeliğin teşhisi, genellikle amenore, uterusun büyümesi ve pozitif gebelik testi ile konmaktadır. Gebeliğin bulguları; muhtemel, kuvvetle muhtemel ve pozitif olarak 3 grupta incelenir.
1- Hamilelikte – Gebelikte Muhtemel Bulgular
a) Semptomlar
* Amenore: Korpus kuteum tarafından yapılan estrojen ve progesteron seviyesinin artmasının sebep olduğu adet kesilmesidir. Amenore düzenli sikluslu kadınlarda nadiren yanıltan bir bulgudur. Düzensiz sikluslu kadınlarda ise amenore güvenilir bir bulgu değildir. Geciken menstruasyon dönemi ruhsal gerginlik, kronik hastalıklar, opioid ve dopaminerjik ilaç kullanımı, endokrin hastalıklar ve nadiren genitoüriner tümörler gibi diğer faktörlere bağlı olarak gelişebilir. İmplantasyon bölgesindeki kanamaya bağlı gelişen spotting (lekelenme tarzında) kanama son adet tarihinden 29- 35 gün sonra implantasyon zamanına uygun olarak (fertilizasyondan yaklaşık 6 gün sonra) gelişebilir.
Gebelik – Hamilelik Teşhisi
* Bulantı ve Kusma: Bu semptomlar gebeliklerin yarasında olmakta ve en sık 2- 12’nci haftalarda görülmektedir. Genellikle hormonal dengenin bozulduğu sabahları şiddetlidir. Ancak yemek kokuları ve şiddetli kokularda da ortaya çıkabilir. Normal dışı bulantı kusmalar çoğul gebelikler veya molar gebeliğin bir bulgusu olabilir.
* Memeler: Meme ağrısı (mastodini gelişebilir) mastodini, kanalların ve alveolar sistemin hormonal cevabı nedeniyle ortaya çıkıp sızlanmadan, şiddetli ağrı seviyesine kadar değişebilir. Areolanın sebase glandlarında büyüme görülebilir. Gebeliğin 6-8’nci haftalarında ortaya çıkar ve hormonal uyarının olduğu sürece devam eder. Kollestrum salgılanması gebeliğin 16’ncı haftası itibariyle başlayabilir.
* Fötal canlanma belirtisi: Fötal hareketlerin ilk kez fark edilmesi primigravidlerde (tek gebelik) 18- 20. haftalarda multiparlarda (çoğul gebelik) 14- 16. haftada olur. Gebe bu sürede, bebeğin hareketlerini hisseder ve tekme attı gibi tabirlerle bebeğinin canlılığını onaylamak ister.
* Üriner sistem: Mesane irritabilitesi artar. Bunun sebebi dolaşımın artması ve uterusun büyümesi sebebiyle mesane üzerine baskı yapmasıdır. Ayrıca üriner sistem enfeksiyonları da görülebilir. Bakteri üremesini durdurmak maksadıyla tedaviye başlanılması bu durumda önemlidir.
b) Bulgular
* Bazal vücut ısısında artış: 3 haftalık periyot süresinde, bazal vücut ısısında devamlı bir yüksekliğin olması genellikle gebeliği düşündürür.
* Klaosma veya Gebelik maskesi: Alın, burun üstü, yanak kemiği üstündeki derinin koyulaşmasıdır. Genellikle gebeliğin 16’ncı haftasından sonra ortaya çıkmaya başlar. Bu durum güneşe maruz kalındığında daha da artmaktadır. Esmer kişilerde daha belirgindir.
* Linea nigra: Areola, meme uçları derisinin ve umbilicustan pubise kadar uzanan karın bölgesinin koyulaşmasıdır. Bu değişiklik melanosit uyarıcı hormonun artmasına bağlıdır.
* Spider telenjiektazi: Spider telenjiektazi, dolaşımdaki östrojen yüksek seviyelerde olduğu durumlarda sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Üzerine basıldığın solarlar. Palmar eritem karşılaşılan bir diğer durumdur. Her iki bulgu da karaciğer yetmezliği olan hastalarda da görülmektedir.
2- Hamilelikte – Gebelikte Kuvvetle Muhtemel Bulgular
a. Semptomlar: Semptomlar muhtemel bulgularda olduğu gibidir.
b. Bulgular:
* Pelvik organlarda değişiklik:
– Chadwick bulgusu: Pelviste bulunan damarlarda konjesyon gelişmesi nedeniyle vajina ve serviks bölgesinin mavi/ erguvan renk almasıdır.
– Lökore: Hormonal uyarının sebep olduğu servikal mukus ve epitel hücrelerinden ibaret olan vajinal akıntının artışıdır.
– Goodell bulgusu: Serviks bölgesinde vaskülaritenin artmasından dolayı serviksin yumuşaması ve siyanoz rengine bürünmesidir.
– Ladin bulgusu: 6’ncı haftada uterus, uteroservikal bileşkede ön orta hat boyunca yumuşar.
– Hegar bulgusu: İsthmusun yumuşamış kısmının genişlemesidir 6 ve 8’nci haftalar arasında ortaya çıkar.
– Mc Donald bulgusu: Uterusun 7- 8’nci haftalarda uteroservikal bileşkede kıvrılabilir hale gelmesidir.
– Von Fernwald bulgusu: 4- 5’nci haftalarda fundustaki implantasyon bölgesinde düzensiz bir yumuşama olur. Bu durum kornual alanda olursa (pishacek bulgusu) uterin leimyoma veya uterin anomali ile karşılaşılabilir.
3. Hamilelikte – Gebelikte Pozitif Bulgular:
Gebeliğin değişik semptom ve bulguları çoğunlukla tanıda değerli olmalarına karşın diagnostik yani kesin tanıda belirleyici değillerdir. Sadece pozitif bulguların araştırılması için tetikleyici niteliktedir. Kesin tanı objektif bulgulara dayanılarak konulur.
a. Fötal kalp sesleri (FHR): 17- 18’nci haftalarda zayıf kadınlarda fetoskop ile Fötal kalp seslerinin işitilmesi mümkündür. Normal fötal kalp sesleri 120- 150 atım arasındadır.
b. Fötüsün palpasyonu: 22’nci haftadan sonra fötüs elle hissedilebilir hale gelir.
c. Fötüs radyografisi: gebelikte anneyi ve muhtemel genetik, onkojenik riski nedeniyle fötüsü korumak için radyolojik tetkiler mümkün olduğunca yapılmaz. Fötüsün kemikleri 12- 14’ncü haftada radyolojik görüntü verebilecek yoğunluğa ulaşır.
d. Fötüsün ultrasonografik incelemesi: Ultrason gebeliğin teşhisi ve incelenmesi açısından en etkili yöntemlerden birisidir. 5’nci haftada fötüs görülebilir. 7- 8’nci haftalarda ise fötüsün kalp sesleri ultrason yardımıyla izlenebilir.
e. Gebelik testleri: Eczanelerde satılan gebelik testlerinin doğruluk oranı yüzde 60- 70 oranındadır. Gebeliğin pozitif bulgularında ise uygulanan gebelik testi kan ile yapılandır. Beta Hcg testi ve düzeyi ölçülerek gebeliğin kesin tanısı konulabilir.
f. Biyolojik testler: Günümüzde bu tetkikler yerini daha az masraflı ve daha duyarlı testlere bırakmıştır. Biyolojik testler olarak günümüzde çok kullanılmayan bu test çeşidinde fare, tavşan ve kurbağa kullanılır.
g. Evde uygulanabilen testler: Bu testler immünolojik testlerdir. Beta Hcg seviyesinin yüksek olduğu 8’nci haftadan sonra bakılabilir. Test bandı 5-10 saniye süreyle idrar içerisine batırıldıktan sonra 5- 10 dakika içerisinde tek çizgi oluşmuşsa gebelik yok, çift çizgi oluşmuşsa gebelik vardır. Bu testlerde en kesin sonuç sabah ilk idrar ile alınır. Bu tip testler genellikle bir kadın doğrum uzmanına başvurulmadan yada hastanede test yaptırılmadan önce kişinin kendi imkanlarıyla uyguladığı testlerdir.