Göz, Kulak ve Burun İlaç Uygulaması
Göz Bakımı ve Göze İlaç Uygulaması
Göz bakımında yalnızca gözün iç yan köşesinde (kantusunda) ya da kirpiklerde birikerek kuruyan göz salgılarının temizlenmesi gerekir. Bilinci kaybolmuş hastalarda biriken fazla salgının kirpik diplerinde kuruyup kabuklanmadan temizlenmesi sağlanır. Göz muayenesi için göz bebeklerini daraltan ya da genişleten ilaçlar damlatılabileceği gibi bir enfeksiyonun tedavisi için de ilaç damlatılabilir. Gözler sürekli olarak gözyaşı ile yıkandığı ve gözkapağı ile kirpikler yabancı cisimlerin göze girmesini engellediği için gözlerin normalde bakıma gereksinimi yoktur. Gözler her zaman iç kantustan dış kantusa doğru temizlenir. Kurumuş kabuklaşmış göz salgıları varsa ıslak kompreslerle yumuşatıldıktan sonra göz bakımı uygulanmalıdır.
Göze İlaç Uygulaması
Eller yıkanır. Hasta başı dik durumda (ekstansiyonda) olacak şekilde yarı oturur pozisyona getirilir ya da hasta gözün olduğu tarafa doğru kısmen yan yatırılır. Tedavi bezi ve muşambası üzerine böbrek küveti yerleştirilir. Böylece solüsyon diğer göze doğru akmaz. Hastanın eline gazlı bez ve pamuk tampon verilir. Hasta gözden yüzüne doğru akan solüsyonu bununla temizleyebilir. Eğer göz kapaklarında ve kirpiklerde akıntı var ise keseyi açmadan önce bunlar temizlenir. Aksi halde döküntüler kese içine taşınır. Eldiven giyilir. Yeterli miktarda pamuk tampon, steril salin ile ıslatılır. Hastanın gözleri kapatılır. Pamuk tamponla gözün iç yan köşesinden dış yan köşesine kadar, kirpikler yanağın kemik çıkıntısı üzerine hafifçe bastırılarak silinir. Her seferinde temiz bir tampon kullanılarak temizlik sağlanana kadar işleme devam edilir. İşlem bitiminde gazlı bez ile göz incitmeden kurulanır. Eldivenler çıkartılır. İlaç şişesinden damlalıkla gereken miktarda ilaç alınır, hastanın başı arkaya doğru yaslanır. Yukarı ve geriye doğru bakarak gözlerini tavanda bir noktaya dikmesi söylenir. Bu durumda hasta irkilmeyecek ve gözlerini kırpmayacaktır. Alt göz kapağının altına, kirpiklerin hemen dibine başparmak, işaret parmağı veya orta parmak konulur. Parmakla yanağın kemik çıkıntısı üzerine bastırılarak göz kapağı aşağıya doğru çekilir. Dokuyu zedelememek için parmakların altında gazlı bez bulunmalıdır. Damlalığı göz küresine değdirmeden önerilen sayıda ilaç kese içine damlatılır. Alt göz kapağı serbest bırakılır. Hastaya gözlerini kapatması daha sonra çeşitli yönlere çevirmesi söylenir. Böylece ilaç tüm skleraya ve her iki konjonktiva kesesine dağılır. Gözden dışarı akan ilaç pamuk tamponla silinir. Göze merhem sürmek için alt konjoktiva kesesi içine 1.25 cm kadar boydan boya merhem sıkılır. Tüpün ucu göz küresine, kirpiklere, göz kapaklarına ve kesenin içine değdirilmemelidir. Hastaya gözlerini kapatması söylenir.
Kulak Bakımı ve Kulağa İlaç Uygulama
Dış kulak yoluna yerel etki etmek amacı ile ilaçlar uygulanır. İlaçların uygulanma amacı dış kulak yolu salgısını yumuşatmak, ağrıyı azaltmak, yerel anestezi sağlamak, mikroorganizmaları ya da kanala kaçmış bir böceği öldürmek olabilir. Hastayı rahatsız etmemesi için kulağa damlatılacak ilacın ılık olması gerekir. Temizlik parmağa dolanan gazlı bez ile sadece dış kulakta yapılmalıdır. Dış kulak yoluna itilen cisimler kulak yolunun yaralanmasına kulak zarının delinmesine, kulak kirini kulak yolunun içine doğru iterek burada sıkışıp pekişmesine neden olabilir.
Kulağa İlaç Uygulaması
Banyo sırasında kulak kepçesinin temizlenmesi sağlanır. Dış kulak yolunda kulak kirinin fazla birikmesi ya da yabancı madde olması bireyin işitmesini zorlaştırır. Kulak kepçesini aşağı doğru çekerek kulak kiri görülür ve gevşek durumda olan kulak kiri temizlenir. Temizlik amacıyla dış kulak yoluna herhangi bir cisim itilmemelidir. Kulağa ilaç uygulamak için hastaya uygun pozisyon verdikten sonra damlalığa yeteri kadar ilaç çekilmeli, artan ilaç tekrar şişeye boşaltılmamalıdır. Damla doğrudan doğruya kulak zarı üzerine değil, dış kulak yolu çeperine damlatılmalıdır. Aksi halde hastaya rahatsızlık verir. Damla damlatılırken damlalığın ucu kulak kepçesine ya da kulak yoluna değdirilmemeli ve doku zedelenmemelidir. Kulak kepçesi önerilen biçimde çekildiğinde dış kulak yoluna damlatılan ilaç kolayca kanal içine yayılarak kulak zarına ulaşacaktır. Yetişkin bireyde kepçenin kıkırdak kısmı yukarı ve geriye doğru 3 yaşına kadar olan çocuk ve bebeklerde ise; aşağı ve geri doğru çekilmelidir. Damla damlatıldıktan sonra kulak kepçesi bırakılmalı ve ilacın dışarı akmaması için hastaya bir süre pozisyonu koruması söylenmelidir. Diğer kulağa da ilaç damlatmak gerekiyorsa 5 dakika beklenmelidir.
Burun Bakımı ve Buruna İlaç Uygulama
Burun salgılarının kuruyup kabuklaşmasını, solunumun zorlaşmasını ve koku duyusunun azalmasını önlemek burun içinde biriken burun salgılarının temizlenmesi gerekir. Burun steril bir boşluk olmamakla beraber, sinüslerle bağlantısından dolayı bütün girişimler tıbbi aseptik tekniklere uygun olarak yapılmalıdır.
Burna İlaç Uygulaması
Burun bakımında burun içindeki fazla salgılar, su ya da % 0,9 sodyum klorür solüsyonu ile ıslatılmış pamuklu temizleme çubukları ile temizlenir. Hasta oturuyorsa başını iyice arkaya doğru eğmesi söylenir. Eğer hastaya yatıyorsa başı yastık üzerinde geriye doğru kaydırılır. Bu pozisyon ilaç damlalarının burun deliklerine iyice yayılmasını sağlar. Damlalığa her iki burun deliğine yetecek kadar ilacın çekildiğinden emin olunmalı ve artan ilaç kesinlikle şişeye boşaltılmamalıdır. Burnun ucu, baş parmak ile hafifçe yukarı kaldırılmalı ve diğer eldeki damlalığın uç kısmı, burun deliğinin içine 0,5- 0,6 cm kadar sokulmalıdır. İlaç, sırasıyla her iki burun deliğine de damlatılmalıdır. Damlalığın ucu burun mukozasına değdirilmemelidir. Bu durum hastanın hapşırmasına neden olacağı gibi mukozayı zedeleyebilir. İlacın dışarı akmaması için hasta birkaç dakika pozisyonunu bozmamalıdır.