Hepimiz bunları yaşadık. Hayatlarımızın bir noktasında yeterince iyi olup olmadığımızı veya karşımıza çıkacak zorluklarla başa çıkıp çıkamayacağımızı sorguladığımız anlar olmuştur. Yaptığımız seçimlerden ve aldığımız kararlardan şüphe eder veya kendimize “bunun için yeterince iyi değilim” deriz. İşte bu, kendinden şüphe etmek anlamına geliyor.
Güven eksikliği veya bir şeyi yapma konusunda kendini yetersiz hissetmek, kişinin kendinden şüphe etmesine neden olur. Kendinden şüphe eden insanlar işlerin kontrolünden çıkacağı ya da bekledikleri gibi gitmeyeceği konusunda panik yapar.
Belirli bir miktarda kendinden şüphe etmen iyidir çünkü bu senin daha iyi işler ortaya koyman için neleri geliştirmen gerektiğini anlamana yardımcı olur. Tabi bu, yaptığın işi kötü yaptığın anlamına gelmiyor. Ancak sürekli olarak korku ve kendinden şüphe duymak hayatını ciddi miktarda olumsuz etkiler.
Hemen aşağıda kendinden şüphe etmenin seni nasıl başarıdan ve mutluluktan alıkoyduğunu ve bunun üstesinden gelmek için neler yapman gerektiğini bulabilirsin.
Kendinden Şüphe Etmek Seni Nasıl Çıkmaza Sokar?
Bunu bir örnekle anlatayım:
Patronun, iş yerindeki en uygun kişinin sen olduğunu düşünerek sana önemli bir görev verdi. Ama sen bunu iş performansının başarılı olduğuna yormak yerine panik yapmaya başladın.
Harika bir iş çıkartabileceğin konusunda yeterli kapasiteye sahip olup olmadığın ve eğer başarısız olursan iş yerinde alay konusu olacağın gibi konularda panik yapıyorsun.
Böyle bir durumda yaşadığın korkunun o işi büyük bir drama çevirmesi hiç de şaşırtıcı olmayacak. Tabi bu korku bir anda en yakın arkadaşı ile birlikte ortaya çıkacak, bu da erteme isteği. İşi yapmayı geciktirecek ve her geçen gün motivasyonunu daha çok kaybetmeye başlayacaksın.
Sonunda işi son dakikada teslim edeceksin ve elbette içinde “aslında bundan daha iyisini yapabilirdim” gibi bir his olacak.
Kendinden Şüphe Etmenin Nedenleri
Peki, kendinden şüphe etmene sebep olan şeyler neler? Bu kötülüğün arkasında birçok sebep var ve bunların en yaygın olanları işte şunlar:
1. Geçmiş Deneyimlerin ve Hataların
Geçmişte yaşadığımız deneyimlerin verdiğimiz tepkiler üzerindeki etkisi oldukça büyüktür. Özellikle de geçmişte ilişkinin bitmesine veya işten kovulmana neden olan bazı kötü deneyimler yaşadıysan.
Geçmişte yaşadığın deneyimler inançlarını temelden sarsabilir. Ancak geçmişini değiştiremeyeceğini anlamalı ve geçmişe takılıp kalmamalısın.
Geçmişteki deneyimlerinden bir ders çıkartmazsan ne yazık ki parlak geleceğini bir hiç uğruna harcamaya başlarsın.
2. Yetiştirilme Şeklin
Nasıl yetiştirildiğimiz, karakterimiz ve alışkanlıklarımız üzerinde büyük rol oynar.
Eğer sürekli olarak yeterince iyi olmadığını söyleyen ebeveynlerin olduysa ve başarın ağırlıklı olarak okulda aldığın notlar üzerinden değerlendirildiyse böyle durumlarda çocukluktan gelme bir alışkanlık olarak sürekli bir biçimde kendini sorgulama eğiliminde olursun.
Artık yetişkin olduğunun ve yaşadığın hayatın sadece sana ait olduğunu fark etmen gerekiyor. Kendin için en iyi kararı alabilecek potansiyele sahipsin. Artık ebeveynlerinin veya okuldaki öğretmenlerinin takdirini almak için uğraşmana gerek yok.
Aldığın eğitim ve hayatta bu güne kadar öğrendiklerin seni daha iyi bir insan olman için şekillendirdi. Artık 10 ya da 20 yıl önceki çocuk değilsin.
3. Kendini Başkalarıyla Kıyaslaman
Son derece rekabet dolu bir dünyada yaşarken kendimizi başkaları ile kıyaslıyor olmamız hiç de şaşırtıcı değil.
İş performansımızı kolaylıkla iş arkadaşlarımızla veya sosyal medyada gördüğümüz gönderilerle kıyaslıyoruz. Başka insanların hayatlarını merak etmek ve neden onlar kadar başarılı olamadığımızı sorgulamak, son zamanlarda hemen hemen her insanın yaptığı bir hata.
Kendini başkaları ile kıyaslamak kısmen iyi bir şey olabilir çünkü bu sayede kendinde eksik olan şeyleri fark edebilir ve yaptığın işte daha iyisi olmak için kendini geliştirebilirsin.
Ama kendini başkalarıyla çok fazla kıyaslamaya başladığında ve onların sahip olduğu ama senin sahip olmadığın şeylere takıntı yapmaya başladığında kendini de kaybetmeye başlarsın.
Hani çok klişe bir söz vardır ya, “kişi kendini takdir etmeyi bilmeli” diye.
İşte bu söz çok doğru çünkü her insan farklı ve herkes farklı bir alanda başarılıdır. Bir balığı sırf ağaca tırmanamıyor diye yargılamak hiç de adil bir yaklaşım olmaz.
4. Yeni Zorluklarla Yüzleşmen
Bu çok normal bir süreç çünkü yeni şeyler karşısında çoğu zaman nasıl tepki vermemiz veya ne yapmamız gerektiğini bilemiyoruz. Belirsizlik ve güvensizlik hissi de kendini rahatsız hissetmene neden oluyor.
Ama yetenekli olmadığını düşünmek yerine bu zorlukları yeni bir şey öğrenmek için bir fırsat olarak görmelisin.
Her insan küçükken nasıl doğru düzgün yürüyeceğini bilmez ama 5-6 yaşını geldikten sonra herkes gayet de başarılı şekilde yürür, değil mi?
Kendine hata yapmanın çok normal olduğunu hatırlat çünkü hata yapmadığın sürece bir şeyi yanlış yaptığının farkında olamazsın ve bu yanlışı düzeltemezsin.
5. Başarı veya Başarısızlık Korkun
Çoğu zaman insanların başardıkları şeyler, onların en büyük korkuları haline gelir çünkü aynı düzeyde bir başka başarıya imza atamayacaklarından korkmaya başlarlar.
Bu hepimizin başına geliyor. Daha önce elde ettiğin başarılar en büyük korkuların oluyor çünkü elinden gelenin en iyisinin bir önceki başarın olduğunu ve onunla aynı kalitede başka bir başarıya ulaşamayacağını düşünüyorsun.
Daha önce elde ettiğin başarıya denk bir başarı elde etmeye çalışmaktan ziyade o başarından daha iyi bir başarıyı nasıl elde edebileceğine odaklan çünkü aynı şeyleri tekrar yapmak eskisinden daha iyi veya başarılı olduğun anlamına gelmez.
Başarından yeni şeyler öğren ve iyi olduğun bir konuda bile her zaman daha iyi olabileceğini hatırla.
Aynı şeyi tekrarlamak yerine onu geliştirmeye odaklan. Bu daha iyi işler ortaya koymak veya olduğun kişiden daha iyi biri olmaya çalışmak için seni teşvik eden motivasyonun olsun. Kendini sahip olduğuna inandığın güçle sınırlamamalısın.
Kendinden Şüphe Etmemek İçin Ne Yapmalı?
Peki, işler kötü gittiğinde kendinden şüphe etmemek ve yeniden kendine güvenebilmek için ne yapmalısın?
1. Kendini Topla ve Dur De!
Aklında olumsuz düşünceler olduğunu fark ettiğinde içinde bulunduğun ana ve seni özgür bırakacak olumlu şeylere odaklanmaya çalışmalısın.
Olumsuz şeyler hissettiğinde veya kendinden emin olamadığında tutunabileceğin olumlu şeyleri önceden hazırlayabilirsin. Örneğin şunlar gibi şeyler hazırlayabilirsin:
- Aklındaki olumsuz şeyleri çürütecek hatırlatıcılar hazırlayabilirsin. “Bunu yapabilirim“, “Bu yeni bir şey öğrenmem için başka bir fırsat“, “Kendimden şüphe etmemin bana hiçbir faydası yok” veya “Ahmet/Ayşe gayet iyi götürüyor ama ben de hiç fena değilim” gibi.
- İçinde küçük kağıtlara en mutlu anlarının yazılı olduğu küçük bir kavanoz
- Seni gülümseten tüm fotoğraflarının içinde olduğu bir dosya
- Her yerde yapabileceğin ve enerjini arttıracak egzersizlerin listesi
- İçinde kendini mutlu etmeni sağlayacak sağlıklı atıştırmalıklar olan bir kutu
2. Mola Ver ve İyimser Düşünmeye Odaklan
Bazen bir duygu veya duruma sıkışıp kaldığımızda bundan kurtulmak hiç de kolay olmayabiliyor.
Böyle anlarda rahatlamak için küçük bir mola al ve aklını tamamen farklı bir şeye ver. Bunu yaparak zihnini temizleyeceksin ve tamamen yeni bir bakış açısına sahip olacaksın.
3. Yardım İstemekten Korkma
Her ne kadar her şeyi kendi başımıza halledebilmemiz önemli de olsa sevdiğin insanlardan yardım almak da iyi bir fikirdir. Yardım istemekten korkmamalısın.
Yardım isteyeceğin kişi partnerin, ailenden birisi, arkadaşların, akıl hocaların, müdürün veya hatta hayat koçun bile olabilir.
Başkalarından tavsiye ve teselli almak, kendine olan güvenini arttırmana yardımcı olduğu gibi motivasyonunu da arttırır.
Kendine Güvenini Kazanmak İçin 21 Günlük Plan
Seninle paylaşacağım bu mükemmel yaklaşım daha önce kendime olan güvenimi arttırmamda bana başarıyla yardımcı olmuştu ve eğer ihtiyacın olduğunu düşünüyorsan umarım senin için de faydalı olur.
Kendini sorgulamana neden olan şeyleri bir kenara not al ve yazdığın her şeyi haftalık olarak gözden geçir. Bu sayede seni korkutan şeyleri kolayca tanımlayabilecek ve kendini geliştirmek için somut adımlar atmaya başlayacaksın.
Ve tabi hayatında minnet duyduğun şeyleri de yazmalı ve kendini daha çok takdir ederek sahip olmadığın şeylere değil, sahip olduğun şeylere odaklanmalısın.
Bu yöntem sayesinde sadece yazdıklarımı okuyarak ve aslında kendi hayatımdan çok mutlu olduğumu fark ederek kendimi başkalarıyla kıyaslamayı bırakmıştım.
Birçok insan günlük tutmanın sadece zaman kaybı olduğunu düşünüyor çünkü günlük tutmayı sadece başından geçen şeyleri bir kenara not almak olarak düşünüyorlar. Ama aslında durum hiç de öyle değil.
İşte, zamanında hayatımı yoluma koymamda bana katkısı olan 21 günlük plan ve umarım sen de denersin, en azından deneyerek bir şey hiçbir şey kaybetmemiş olacaksın.
1-7. Gün: Her Gün Minnet Duyduğun 3 Şeyi Yaz
Haftanın sonunda yazdıklarına bir göz at. Yazmaya devam ettikçe aslında hayatında seni mutlu eden birçok şeyin olduğunu da fark edeceksin.
8-14. Gün: İlk Haftanın Tekrarı + Kendinden Emin Olmadığın Anları ve Bunların Arkasındaki Olası Nedenleri Yaz
Haftanın sonunda en büyük korkularını ve seni strese sokan şeyleri kolayca görebileceksin.
Yazdıklarına göz atarken gördüğün sorunları çözmek için bazı yollar düşünmeye de başlayabilirsin. Çözüm yolu olarak bazı yeteneklerine daha çok odaklanmak veya yeni yetenekler edinmek gibi tercihlerin olacaktır.
15-21. Gün: Seni Rahatsız Eden Şeylerin Üstesinden Nasıl Geldiğini ve Şimdi Nasıl Hissettiğini Yaz
Yaptığın her şeyi mutlaka yaz ve kendini daha iyi tanımaya başla.
Her insan, atmaya çalıştığı adım veya elde etmek istediği başarı çok küçük olsa bile motivasyona ihtiyaç duyar. Motivasyon sayesinde başarmak istediğin şeye yaklaştıkça daha istekli olmaya başlarsın.
Bu duygularını yazmak da seni motive edecek ve olmak istediğin kişi olmana ve ilerlemeni kolayca görmene yardımcı olacak.
Son Söz
İnsanların kendinden şüphe etmesi çok yaygın ve normal bir durumdur ama kendinden şüphe ederek kendini kısır bir döngüye sokman ve paniklemeye başlaman sana bir fayda sağlamaz ve zaman kaybından başka bir şey değildir.
Bu kısır döngüden olabildiğince çabuk kurtulmaya çalışmalı ve kendini geliştirmeye başlamalısın. Asla pes etme çünkü sen de çok iyi biliyorsun ki, sen bunu başaracak kapasiteye sahipsin!